Naomi Osaka: artistieke docu smasht taboe rond mentale problemen in de tennissport

Roep om meer inclusiviteit en openheid.

De Olympische Zomerspelen van Tokyo 2020 zijn eindelijk bezig! Het grootste sporttoernooi van de wereld is met één jaar vertraagd vanwege de coronacrisis, en dat is historisch te noemen. De start van #Tokyo2020 was dat ook, want nog nooit eerder kreeg een tennisser de eer om het olympisch vuur aan te steken. Japan koos voor deze taak Naomi Osaka. De 23-jarige toptennisster wist als tweede op de WTA-ranglijst en met vier Grand Slam titels op zak, al vroeg de aandacht op zich te vestigen. Toch vingen niet alleen haar sportprestaties de spotlights. Ook haar steun voor Black Lives Matter en haar worstelingen met langdurige depressies en van daaruit haar besluit om niet deel te nemen aan de French Open (Roland-Garros) 2021, creëerden voorpaginanieuws in de sport. Reden voor Netflix om, in samenwerking met filmmaker Garrett Bradley, de biografische documentaire Naomi Osaka (2021) te realiseren.

Coming-of-age vraagstukken in Naomi Osaka

Dat sporters buiten het trainen om weinig vrije tijd hebben, is niet verrassend. Naomi Osaka besteedt in elk van de drie afleveringen aandacht aan één aspect in Osaka’s leven. Zo krijgt de kijker vanzelfsprekend heel veel tennis voorgeschoteld. Maar er is tevens ruimte voor persoonlijke beelden van Osaka met haar familie en vriend. De kijker ziet eigen opnames gemaakt met haar telefoon en haar werkzaamheden buiten het tennissen om; zoals interviews geven en fotoshoots. In de eerste aflevering Rise wint Osaka van Serena Williams tijdens de US Open in 2018. Om deze prestatie in een perspectief te plaatsen, toont de aflevering aandoenlijke homevideo’s. Hierop is te zien dat Osaka vroeger met haar zus Mari soms wel acht uur per dag op de tennisbaan te vinden was. Wat begon als de droom van haar vader om twee tennissende dochters te hebben, groeide langzaam maar zeker uit tot een enorm succes voor Osaka. Hoe succesvol haar sportverhaal ook mag zijn, de documentaire wordt overheerst door een bittere ondertoon. De eerste aflevering van de docuserie combineert dit met coming-of-age vraagstukken. Zo vraagt Osaka zich af:

“What am I if I am not a really good tennisplayer?”

Een winnaarsmentaliteit

In de tweede aflevering staat centraal hoe Osaka met haar verliezen omgaat. Champion Mentality laat zien dat haar huidige trainer, de Belgische Wim Fissette, moeite heeft met de gesloten Osaka. Haar introverte karakter wordt tijdens een interview met Ellen DeGeneres grappend nog wat meer aangedikt. Het stuk wordt extra pijnlijk om te zien nu de kijker weet dat Osaka op dat moment met depressies kampte. Toen leek het wel alsof Osaka óf heel verlegen was óf geen zin had in een gastoptreden. Haar kelderende mentale welzijn heeft daarnaast weerslag op haar tenniswedstrijden. Ze verliest vaak. Naomi Osaka laat in de tweede aflevering zien hoe eenzaam een individuele sport kan zijn. Als je wint, zal alleen jij écht de winst kunnen begrijpen. En als je verliest zul je dit ook alleen moeten verwerken. Hoewel het belang van een goede coach hierbij onmisbaar is, geeft Fissette toe dat Osaka zelf moet uitvogelen hoe ze weer die winnaarsmentaliteit terugkrijgt. Gepaard met Osaka’s neiging om het anderen naar de zin te maken – zoals te zien is wanneer ze het 15-jarige tennistalent Gauff verslaat of tijdens het etentje op haar verjaardag hengelt naar de goedkeuring van haar ouders – creëert dit een enorme prestatiedruk.

De blauwdruk van Naomi Osaka

In Blue Print, de laatste aflevering van de docuserie, lijkt er toch iets in Osaka’s aanpak te veranderen. Ze denkt terug aan haar vriendschap met basketbalspeler Kobe Bryant die door een helikopterongeluk om het leven kwam. Zijn sportadviezen heeft ze nog niet echt opgevolgd en daar raakt ze van in een dal. Geschokt door de moord op George Floyd in mei 2020, realiseert ze zich vervolgens hoe weinig ze tot nu toe gebruik heeft gemaakt van haar roots in de overwegend witte tenniswereld. Opgegroeid in Amerika, heeft Osaka een Japanse moeder en Haïtiaanse vader. Hoewel ze altijd onder de Japanse vlag heeft getennist, bekent Osaka in de documentaire dat ze tot nu toe veel te weinig heeft gedaan voor de kleine groep zwarte Japanners.

Gebrek aan inclusiviteit en groeiende mentale problemen in de sportwereld

Osaka deelt in de slotaflevering haar zorgen en angsten om zich publiekelijk uit te spreken omdat ze in het verleden al vaak met vooroordelen te maken heeft gekregen. Langzaam maar gestaag schaart Osaka zich toch achter de Black Lives Matter-beweging en uit ook tijdens belangrijke toernooien haar steun. Naomi Osaka is een documentaire die door Bradley intiem en artistiek is neergezet. De beelden worden ondersteund door de delicate soundtrack van Devonté Hynes en Theodosia Roussos. Ondanks het lage tempo, brengt de serie uiteindelijk een duidelijke boodschap over voor meer inclusiviteit in de sportwereld. Naomi Osaka biedt daarnaast een broodnodig inkijkje in de wereld van mentale problemen bij topsporters die naast hoge prestatiedruk, ook veel pers en social media over zich heen krijgen.

Productie: Garrett Bradley | Cast: Naomi Osaka, Tamaki Osaka, Mari Osaka, e.a. | Scenario: Leonard François | Duur: 3 afl. van 40 min. | Genre: Biography, Documentary, Sport | Jaar: 2021

• Over
• Laatste berichten

Eline

Auteur bij Eline schrijft hier

Eline werkt als recensent, copywriter en redacteur. Daarnaast schrijf ze hier wekelijks artikelen waarin de focus voornamelijk ligt op (jeugd)literatuur en psychologie.

Laatste berichten van Eline (alles zien)

• Yellowface: satirische thrillerroman over schrijverschap, culturele toe-eigening en de invloed van social media - 22 april 2024
• Schoon: onberispelijke roman zoekt naar zingeving in een betekenisloos bestaan - 15 april 2024
• Ganbatte: zelfhulpbundel biedt wijsheden om je best te doen en niet op te geven - 11 april 2024