Titel: The Death of the Critic
Auteur: Rónán McDonald
Uitgeverij: Continuum
Genre: Non-fictie
Bladzijdes: 149
Uitvoering: Paperback
ISBN: 978-0-8264-9280-7
Een ietwat ‘droge’ post vandaag, namelijk een beschouwing over The Death of the Critic van Rónán McDonald. Dit boek heb ik voor mijn studie moeten lezen. Omdat ik op mijn blog vaak recensies post, vond ik het wel relevant om dit te plaatsen in het kader van ‘amateur-critici’ op het internet. En nu ik het over kritiek heb, ik had in mijn stukje wellicht hier en daar iets kritischer kunnen zijn. Desalniettemin denk ik dat het wel een goed beeld geeft van het boek en de ideeën van McDonald. Lees je mee?
The Death of the Critic ligt onder vuur
De Franse criticus, filosoof en schrijver Roland Barthes kondigde in zijn essay La Mort de l’Auteur (1968) de ‘dood van de auteur’ aan. Volgens zijn theorie ontleent een tekst zijn betekenis aan de interpretatie van de verschillende lezers. Deze is niet, zoals vaak werd gedacht, gebaseerd op de intentie van de auteur. Op deze manier zijn er diverse interpretaties van een tekst mogelijk en niet één enkele, door de auteur opgelegde, betekenis. Bijna veertig jaar later bracht de Ierse Rónán McDonald het boek The Death of the Critic (2007) op de markt. Een boek waarin hij de dood van de criticus bekendmaakte. De criticus, die dankbaar gebruik heeft gemaakt van Barthes’ theorie en erop los interpreteerde, ligt nu, met de komst van het internet, zwaar onder vuur.
Hoogopgeleide criticus is overbodig?
In het digitale tijdperk is het schrijven en publiceren van kritieken niet langer een bezigheid voor de hoogopgeleide elite en academici. Producten worden door uiteenlopende mensen voorzien van allerlei soorten kritieken op websites zoals bol.com. De kritieken variëren bovendien van nuttig tot nutteloos en van uitgebreid tot beknopt. Daarnaast nemen celebrities vandaag de dag een belangrijke plaats in als het gaat om het aanprijzen van artikelen. Tevens hangen er miljoenen weblogs in de lucht waarop bloggers hun mening uiten over diverse producten. De hoogopgeleide criticus is het ondergeschoven kindje, wiens mening, door de academische inslag, voor het publiek vaak ontoegankelijk en daardoor onbegrijpelijk is geworden. Maar is de (academische) criticus wel zo overbodig?
Critici als bron van informatie
In zijn boek laat McDonald in een vlot tempo de geschiedenis van de literatuurkritiek zien. Dit doet hij door deze langs een tijdlijn te leggen vanaf de Oudheid tot aan het heden. Hij beschrijft de invloeden die de literaire kritiek halverwege de twintigste eeuw lieten opbloeien en de daaropvolgende veranderingen die de rol van de (academische) criticus steeds meer deden vervagen. Uit zijn uitgebreide samenvatting wordt duidelijk dat critici vroeger werden beschouwd als een belangrijke bron van informatie. Ze hadden ook sterke banden met de politiek. Kritieken hadden bovendien iets opvoedkundigs. Ze informeerden het volk, vaak nog op basis van de Griekse en Romeinse wetten van de kunst, over de esthetische waarde en het doel van een bepaald werk. McDonald zegt hierover:
‘Art is valued or disdained for its moral, social or political impact, for its psychological effects, for its spiritual or quasi-spiritual access to ‘truth,’ for its excellence of composition, and the intensity of wonder it provokes. Critical judgement has always orbited around these figurations (…) whether the influence of the ancients is explicit or not’ (McDonald, 2007, 49).
Smaak is subjectief en dus onmeetbaar volgens The Death of the Critic
Een belangrijke kern van kritieken is dan ook het beoordelen van een werk. Vanuit de academische hoek werd dit aan het begin van de twintigste eeuw steeds lastiger. Criteria voor beoordeling gingen steeds vaker berusten op objectieve, meetbare resultaten. Het meten van een bepaalde smaak voor kunst is niet mogelijk en bovendien subjectief. Wanneer vanuit het (post)structuralisme het idee opkomt dat taal geen betekenis bevat maar enkel bestaat uit ‘lege’ tekens, worden critici niet alleen als overbodig beschouwd, maar ook als non-creatievelingen die teren op het werk van de schrijver of artiest.
De opkomst van ‘cultural studies’
In The Death of the Critic wordt de opkomst van ‘cultural studies’ als de belangrijkste oorzaak beschouwd voor de dood van de criticus. Cultural studies heeft de grenzen tussen de elite en het gewone volk doen vervagen en legt de nadruk op interdisciplinariteit. Om de criticus te redden, pleit McDonald in zijn boek voor een criticus die in de publieke sfeer als scheidsrechter optreedt om de grenzen van de smaak te bewaken en zich vervolgens opstelt tussen het journalistieke en academische veld. In zijn persoonlijke woede ten opzichte van de cultural studies, lijkt het McDonald echter te zijn ontgaan dat wanneer dit lukt, de criticus echter verre van dood is. In plaats daarvan kan de criticus levendig gebruik maken van het beste van beide werelden. Het grote aanbod aan onderwerpen uit zowel de hoge en lage cultuur kan op deze manier door iemand met een brede en professionele kennis toegankelijk worden gemaakt voor een groot publiek.
The Death of the Critic is geen aanval op de digitale revolutie
McDonald gaat voornamelijk gedurende het eerste hoofdstuk van The Death of the Critic in op de invloed van het internet. Hij lijkt met dit boek echter geen aanval te hebben ingezet op de opkomst van de digitale revolutie. Ondanks dat iedereen tegenwoordig in staat is om zijn of haar kritiek op het internet te uiten, zijn mensen vaak wel getraind om de meest nuttige informatie te onderscheiden van de rest. Tevens legt McDonald de nadruk op het creatieve aspect van literaire kritiek. Hij doet dit door de aandacht te vestigen op de toename van ‘creative writing’ cursussen aan de universiteit. Hij stelt de vraag: ‘(…) if creative writing and fine arts can be taught in universities, then why not creative criticism?’ (McDonald, 2007, 148). Door literaire kritiek een creatief karakter te geven, hoopt McDonald het beeld van de criticus die, bij gebrek aan creativiteit, parasiteert op het werk van de artiest, teniet te doen.
Nadenken over een kritiek
Net zomin als Barthes’ ‘dood van de auteur’ het einde betekende voor het autobiografisch genre, luidt de titel van dit boek volgens McDonald ook niet definitief de ‘dood van de criticus’ in. Deze criticus staat echter (tijdelijk) langs de zijlijn te wachten op zijn terugkeer als academische discipline aan de universiteit. McDonald concludeert zijn boek met de discutabele uitspraak dat literaire kritiek evaluerend dient te zijn. Mijn betoog sluit af door te stellen dat ‘goede kritiek’ niet enkel zou moeten beoordelen of een boek ‘goed’ of ‘slecht’ is. In plaats daarvan dient een kritiek zich vooral te richten op de interessante vragen die het werk oproept en de lezers op een creatieve manier dient te prikkelen om daarover verder te discussiëren. Deze taak lijkt dan ook bij uitstek geschikt voor de academische criticus. Als de professionele criticus erin slaagt dit te doen, is deze, in tegenstelling tot wat de titel van het boek beweert, nog lang niet dood.
Eindoordeel: The Death of the Critic
- Norwegian Wood: Japanse bildungsroman over de keerzijde van liefde - 3 augustus 2017
- Billy the Kid en de vampiers van Vegas & De dood van Jeanne d’Arc: Korte verhalen uit de wereld van Nicolas Flamel #1 - 31 juli 2017
- Ma vie de Courgette: kleurrijke stop-motion film over donkere thema’s - 27 juli 2017
Ontdek meer van Eline schrijft hier
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.
Geen reacties