Mischling: prachtig pijnlijke balans tussen fictie en non-fictie

8 december 2016
Leestijd: 4 min.
,
mischling-affinity-konar_header

Titel: Mischling
Originele titel: Mischling
Auteur: Affinity Konar
Uitgeverij: Signatuur
Vertaling: Elvira Veenings
Genre: Historische Fictie
Bladzijdes: 365
Uitvoering: Paperback
ISBN: 978-90-5672-568-6

De 12-jarige tweelingzusjes Stacha en Perle Zamorsky komen in september 1944 aan in Auschwitz-Birkenau. Door hun blonde haar en bruine ogen worden ze al snel opgemerkt door nazi-arts Josef Mengele. Hij is geïntrigeerd door de genetica van tweelingen en de afkomst van deze Arisch-Joodse (‘mischling’) tweeling in het bijzonder. Mengele besluit de zusjes meteen in zijn experiment te plaatsen.

De Engels des Doods

Mengele neemt de tweeling mee naar zijn ‘dierentuin.’ Een apart gedeelte in het concentratiekamp waar hij ook lilliputters en albino’s onderbrengt. De indruk wordt gewekt dat de meisjes bij Mengele in goede handen zijn. Hij geeft ze snoep en het zal ze in ieder geval een enkeltje naar de gaskamer besparen. Toch vraag je je als lezer al snel bevreesd af wat deze ‘Engel des Doods’ voor hen in petto heeft.

Twee verschillende mensen

De eerste paar dagen in het kamp proberen Perle en vooral Stacha zich staande te houden door zich als vanouds te vermaken met hun fantasiespelletjes. Toch zijn de eerste veranderingen ook dan al zichtbaar:

“Door de nummers die de nazi’s aan ons hadden gegeven, was het leven onherkenbaar geworden. (…) Perle had een ander nummer gekregen en dat vond ik nog veel erger, omdat het aangaf dat we twee verschillende mensen waren en als je twee verschillende mensen bent, kun je van elkaar gescheiden worden.”

De verschillen tussen de twee meisjes worden nog meer bevestigd wanneer Perle de eerste injecties krijgt toegediend. Stacha moet daarentegen andere proeven doorstaan. Geleidelijk drijft het leven in het kamp de eens zo onafscheidelijke zusjes steeds verder uit elkaar. Als Perle plotseling verdwijnt, blijft Stacha achter met enkel een pianotoets als herinnering aan hun gezamenlijke jeugd. Alle kinderlijke magie is verdwenen.

‘Medische’ experimenten in Mischling

Mischling, vertaald door Elvira Veenings, is de debuutroman van Affinity Konar (1978). Ze situeert haar roman rond de waargebeurde ‘medische’ experimenten van dr. Josef Mengele. Tijdens zijn verblijf als kamparts in Auschwitz, onderwierp hij ontelbare Joodse gevangen aan zijn gruwelijke experimenten. Vaak zonder verdoving. Het verwijderen van organen, het injecteren van bruine ogen met een blauwe stof om ze Arisch te maken en het toedienen van verschillende ziekten zijn enkele voorbeelden van zijn proeven. Konar gaat in haar boek niet diep op deze experimenten in. Ook draait het verhaal niet om Mengele zelf. In plaats daarvan laat ze Stacha en Perle in afwisselende hoofdstukken aan het woord. Op die manier krijgt de lezer een beeld van hun pijnlijke herinneringen. Dit zorgt ervoor dat je je goed kunt verplaatsen in de gedachten en gevoelens van beide meisjes.

Volwassen worden in een verscheurde wereld

Met de wreedheden van de Holocaust op de achtergrond, schept Konar met haar aandoenlijke personages een onwerkelijk en emotioneel contrast. In een dramatische, beeldende en bijna poëtische schrijfstijl verandert haar roman geleidelijk in een aangrijpend coming-of-age verhaal. Een verhaal over twee kinderen die door omstandigheden te vroeg hun jeugd achter moesten laten om in een verscheurde wereld volwassen te worden:

“Ik verlangde hartstochtelijk naar de dood van mijn verbeeldingskracht. Er was geen plaats voor in deze naoorlogse wereld.”

Mischling is een sterk verhaal vol ontroering en hoop

Wanneer Auschwitz in januari 1945 wordt bevrijd door de Russen, gaat Stacha samen met Feliks, een jongen uit het kamp, op zoek naar haar verdwenen zus. Ze doorkruisen door de winterse kou het verwoeste Polen en ontwikkelen een wraakplan om Mengele op te sporen en te vermoorden. Konar laat goed zien dat het einde van Auschwitz slechts het begin aankondigt van een getekend leven vol onzekerheden voor de jonge Stacha:

“Zonder haar [Perle] was ik niets anders dan het experiment van een gek, een mislukte wreker, een meisje dat niet was gestorven toen ze dat had moeten doen.”

Hun gewaagde plannen brengen Stacha en Feliks uiteindelijk in het vervallen Warschau. Hier krijgt het plot enkele verrassende en emotionele wendingen. Mischling is een sterk verhaal vol ontroering en hoop. Konar slaagt er in een balans te vinden tussen fictie en non-fictie in een wereld die volledig uit balans is.


Eindoordeel: Mischling
4
Eline
Volg mij op:

Geen reacties

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.