De verboden duinen: urgent jeugdboek geeft een stem aan kinderen die opgroeien in lastige thuissituaties

Sinds haar ouders uit elkaar zijn, zit het leven van de elfjarige Mila in De verboden duinen van Marjolein Visser in een neerwaartse spiraal. Mila heeft geen vrienden, op school hoort ze er niet bij en niemand heeft echt oog voor haar. Thuis zijn er groeiende geldproblemen: er is geen geld meer voor voetballessen, nieuwe kleding, gezond eten en de huur voor het duinhuisje waarin Mila samen met haar moeder en broertje Nallie woont. Om het financieel te redden, maakt Mila’s moeder overuren als schoonmaakster in het nabijgelegen Hotel Duinzicht. Mila en Nallie zijn daardoor veel alleen thuis, waar ze op zichzelf aangewezen zijn en geregeld samen ‘Laatthuis-Pasta’ eten. Willem en Joy van de friet- en viskraam houden als vrienden van het gezin soms een oogje in het zeil, maar Mila prikt feilloos door hun geforceerde vrolijkheid heen. Er moet iets veranderen. Zij moet iets veranderen. Wanneer Mila in het strandhotel Eline tegenkomt, weet ze het zeker: dit nieuwe meisje moet onderdeel worden van haar Briljante Plan. Maar zoals het vaak gaat met plannen, wordt ook die van Mila ingehaald door de onverwachte wendingen die haar leven neemt.

Kloof tussen arm en rijk

Voor haar kinderboekendebuut haalde Visser, die in 2020 debuteerde met de roman Restmens en tweemaal in de finale zat van schrijfwedstrijd Write Now!, inspiratie uit haar werk als psycholoog en onderzoeker bij een traumakliniek en diverse hulporganisaties. Kinderen in complexe (thuis)situaties raken niet zelden volledig overschaduwd door de problemen van de ouders. Om toch grip op de situatie te krijgen, gaan deze kinderen zorgen voor de mensen om hen heen, voelen ze zich oververantwoordelijk en vervagen hun grenzen. Dat Mila in De verboden duinen haar zinnen heeft gezet op het realiseren van een vriendschap, is aanvankelijk zowel vertederend als hoopvol. In een logboekje maakt het meisje notities – ondersteund met kleine illustraties van Sophie Pluim – waarin ze minutieus uitwerkt hoe ze stapsgewijs vriendinnen kan worden met Eline en hoe deze vriendschap er vervolgens uit zal zien. Met een vriendin als back-up, hoopt Mila haar leven en dat van haar ouders en broertje weer een doel te geven. Maar zodra de lezer de forse sociaaleconomische kloof tussen Mila en Eline opmerkt, krijgt haar Briljante Plan iets schrijnends. Niet alleen vervalt Mila eveneens bij de stotterende en dyslectische Eline in een pleasende rol, ze raakt tijdens het vormen van deze innige, maar verwarrende vriendschap ook steeds meer geconfronteerd met het feit dat ze onlosmakelijk verbonden is met haar lastige thuissituatie en daarmee met armoede en onzekerheid.

De verboden duinen is een empathisch en urgent jeugdboek

Hoe uitzichtloos Mila’s situatie ook wordt, aan de hand van mooi geconstrueerde zinnen en symboliek waakt Visser ervoor om haar personage er volledig door te laten overspoelen. Halverwege het boek stelt Mila:

‘Vloedgolven, (…) zijn als ouders: elke dag nemen ze je plek in, zo ver als ze zelf willen. Ze houden echt met niemand rekening. En als je even niet oplet, dan word je overspoeld. Dan verzuip je.’

Het meisje blijft daardoor bewonderenswaardig veerkrachtig en vindingrijk. Ze vindt steun in haar liefde voor voetbal en blijft geloven in haar plan, zelfs wanneer jeugdzorg de hoop heeft opgegeven door Mila en Nallie te bestempelen als kinderen die ‘voor het leven getekend’ zijn. Hoe zulke terloopse opmerkingen van volwassenen bij kinderen binnen kunnen komen, weet Visser treffend te verwerken in Mila’s radicale beslissing om haar logboek zonder tekeningen voort te zetten omdat deze kinderachtig zouden zijn. De verboden duinen legt de nadruk op wat kinderen nodig hebben terwijl ze gebukt gaan onder de (psychische) problemen van hun ouders. Thema’s als familie, armoede, (on)macht, vriendschap, pesten, ontluikende seksualiteit en ouderschap weeft Visser weloverwogen door de plot waarbij ze balans houdt tussen de intense binnenwereld van Mila en de kille manier waarop de realiteit daarmee aan de haal gaat. De verboden duinen is een empathisch en urgent jeugdboek dat laat zien dat het nemen van standaard maatregelen niet voldoet wanneer de oorzaak van een probleem niet goed wordt achterhaald. Visser slaagt er bovendien in om op zeer invoelende wijze een stem te geven aan alle kinderen die opgroeien in lastige thuissituaties en die zich doorgaans niet gezien en gehoord voelen.

---

📖 Ook lezen? Koop hier De verboden duinen of steun je boekhandel via Libris.