psychologie

Tár: gedirigeerde compositie van machtsmisbruik in crescendo

Topdirigent Lydia Tár zwaait ook privé met dirigeerstok. Na de Amerikaanse MeToo-beweging zijn machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag in eigen land het afgelopen jaar veelbesproken onderwerpen in de Nederlandse media. In dramafilm Tár van regisseur Todd Field (Little Children) wordt in een lange zit van ruim tweeënhalf uur een muzikaal psychologisch portret van de succesvolle dirigent Lydia Tár (Cate Blanchett) geschetst. Aan de hand van een diepzinnig interview met Adam Gopnik (The New Yorker) presenteert de gefictionaliseerde Tár zich als een intelligente, charismatische en ietwat neurotische vrouw. In de scenes die volgen, ontpopt ze zich tot iemand die niet alleen (als eerste vrouw ooit) het Berliner Philharmoniker dirigeert, maar ook haar directe omgeving. Achteraf gezien werd dit al duidelijk voorafgaand aan het interview; haar trouwe assistent Francesca Lentini (Noémie Merlant) kan foutloos het biografische stukje van de maestro uit het hoofd opzeggen. Gaandeweg de film komen er steeds meer van dit soort terugblikmomenten, en blijkt de reputatie van de topdirigent niet zo vlekkeloos te zijn als ze de kijker wil doen geloven.

Close: intiem portret van een jongensvriendschap

Afstand en nabijheid in Close. Na de ophef rondom zijn debuutfilm Girl (2018) komt Belgische regisseur Lukas Dhont met Close. Hoewel Girl aanvankelijk goed werd ontvangen en diverse prijzen in de wacht sleepte, zorgde het verhaal over een transmeisje gaandeweg voor kritiek en onbegrip. Voor Close, een op persoonlijke ervaringen gebaseerd verhaal, ging Dhont voor het scenario opnieuw een samenwerking aan met acteur en schrijver Angelo Tijssens. In plaats van een transgender meisje, zoomt de Frans-Nederlandstalige film Close in op boezemvrienden Léo (Dambrine) en Rémi (De Waele). De twee dertienjarige jongens zijn onafscheidelijk. Ze trekken de hele zomer met elkaar op, lachen en stoeien, blijven bij elkaar logeren en zodra Rémi met zijn oboe optreedt met een orkest, zit Léo steevast in het publiek.

Japanese Tales of the Macabre: ongrijpbare horrorserie zoekt grenzen op van het gruwelijke

Anthologie biedt macabere inkijk in het creatieve brein van Junji Ito. Hét Japanse antwoord op de Amerikaanse Stephen King is ongetwijfeld schrijver en tekenaar Junji Ito. In 2019 won hij de prestigieuze Eisner Award voor zijn manga-adaptatie van Mary Shelley’s klassieker Frankenstein. Door de jaren heen heeft de mangaka een indrukwekkend oeuvre opgebouwd. Zo produceerde hij een grote hoeveelheid korte en lange verhalen die allemaal één ding met elkaar gemeen hebben: horror. In Junji Ito Maniac: Japanese Tales of the Macabre bracht Netflix in samenwerking met Studio Deen een selectie van twintig verhalen van papier naar beeldscherm. Het resultaat is een twaalfdelige serie vol zeer verschillende vertellingen. Sommige afleveringen beslaan één lang verhaal, andere episodes worden opgesplitst in meerdere bizarre plots die de kijker ieder op hun eigen manier doen gruwelen.

Cleopatra en Frankenstein: debuutroman volgt de sporen van jeugdtrauma’s

Titel: Cleopatra en Frankenstein Auteur: Coco Mellors Uitgeverij: Ambo|Anthos Vertaling: Gerda Baarman, Jan de Nijs Genre: Roman Bladzijdes: 448 Uitvoering: e-book ISBN: 978-90-263-6098-5 *In ruil voor een eerlijke recensie heb ik via Hebban een recensie-exemplaar ontvangen van de uitgeverij Deze recensie verscheen eerder op Hebban De Britse studente Cleo is haar lastige thuissituatie ontvlucht om haar geluk als aspirerend kunstenaar te beproeven in New York. In de drukke decembermaand ontmoet ze in ‘de stad die nooit slaapt’ op de valreep van het oude jaar de twintig jaar oudere Frank. Allebei hebben ze niet zo’n zin om 2007 in te luiden op een middelmatig Oud & Nieuw-feestje. De flirt mondt algauw uit in een romance die er veelbelovend uitziet. Nog geen half jaar later bezegelen de twee hun relatie met een bruisend huwelijk. Cleo’s zorgen om het verlopen van haar studentenvisum verdwijnen daarmee als sneeuw voor de zon. Ze trekt in bij Frank met de visie om schilderijen te maken en als zijn vrouw met volle teugen van het glamoureuze leven in New York te genieten. Voor Frank was trouwen nooit echt een prioriteit. Nu hij op latere leeftijd gebonden is, hoopt hij privé de stabiliteit te vinden die hij in zijn werk…

De geur van een moeder: rauwe roman over een getekende jeugd

Titel: De geur van een moeder Auteur: Lucia van den Brink Uitgeverij: Ambo|Anthos Genre: Literatuur Bladzijdes: 272 Uitvoering: Paperback ISBN: 978-90-263-5477-9 Link naar mijn recensie op Hebban Dertiger Lentl is in De geur van een moeder van Lucia van den Brink een succesvol tatoeëerder. Ze zet mooie en krachtige woorden op de huiden van haar klanten. Bijna niemand weet dat ze ook zichzelf tatoeëert. De woorden die op haar eigen lichaam prijken zijn minder mooi. Ze ‘versiert’ haar huid namelijk met scheldwoorden die sinds haar jeugd door haar hoofd zijn blijven echoën. Wat in haar kindertijd ooit begon met het krassen van het woord ‘help’ op haar huid, is voor Lentl nu een manier geworden om met haar verleden om te gaan. Haar jeugd tekent zich door de zelfmoord van haar moeder, het alcoholisme van haar vader, mishandeling en verwaarlozing. Ook de woorden die mensen in Lentls huidige leven haar toedichten, komen hard binnen. Haar relatie met Julian, die uit een warm nest komt en haar worstelingen niet goed begrijpt, verloopt steeds stroever. En dan is er Kirsten: Lentls jeugdvriendin die haar muur af wil breken, maar die ze niet durft te vertrouwen.

Luna: spin-off geeft fantastische draai aan mentale problemen

Titel: Luna Auteur: Pieter Koolwijk Uitgeverij: Lemniscaat Illustrator: Linde Faas Genre: Jeugdliteratuur Bladzijdes: 248 Uitvoering: Hardcover ISBN: 978-90-477-1250-3 In Gozert van Pieter Koolwijk leerde Ties Luna kennen in Huize Hoopvol. Hier werd hij heen gestuurd omdat hij helemaal opging in Gozert: zijn onzichtbare vriend met wie hij de meest fantastische avonturen beleefde. Maar Gozert is geen product van Ties’ verbeelding, hij is echt! En Luna heeft bewijs. Zij kan Gozert niet zien zoals Ties dat kan, ze kan hem wel horen. In Luna volg je de gebeurtenissen vanuit haar beleving. Ties en Gozert hebben er na hun opname in Huize Hoopvol een fijn thuis voor gekregen met begripvolle ouders. Voor Luna ligt dit anders. Ze voelt zich weggestopt in – zoals ze het zelf noemt – Huize ‘Hopeloos’ omdat haar ouders en zussen niet goed weten wat ze met haar aan moeten. Vooral haar vader en oudste zus Laura accepteren haar niet zoals ze is. Hierdoor worden haar tics en de stemmen in haar hoofd alsmaar erger.

Wij waren, ik ben. Weg uit Ruinerwold: autobiografisch debuut geeft stem aan slachtoffers van psychisch geweld

Titel: Wij waren, ik ben. Weg uit Ruinerwold Auteur: Israel van Dorsten Uitgeverij: Uitgeverij Pluim Genre: Autobiografie, Roman Bladzijdes: 296 Uitvoering: Paperback ISBN: 978-94-933-0423-9 *In ruil voor een eerlijke recensie heb ik van Uitgeverij Pluim een recensie-exemplaar ontvangen Link naar mijn recensie op Hebban In 2019 zoekt een jongen hulp bij een café midden in het Drentse plaatsje Ruinerwold. Zijn woonsituatie in een naburige boerderij is niet meer vol te houden. Het bericht van de politie-inval die niet veel later volgt, wordt groots door de (internationale) media opgepakt. Artikelen koppen de wildste verhalen over ‘het spookgezin uit Ruinerwold’. Nadat in de vijfdelige documentaire De kinderen van Ruinerwold (2021) van Jessica Villerius in beeld is gebracht hoe het gezin heimelijk leefde in de benauwende greep van het geloof van vader Gerrit Jan, vertelt Israel van Dorsten in zijn autobiografische debuut Wij waren, ik ben. Weg uit Ruinerwold over zijn eigen (traumatische) jeugdervaringen. Hij legt het proces uit waarin hij geleidelijk het geloof is kwijtgeraakt en vervolgens de kracht vond om te ontsnappen aan het fysieke en mentale misbruik van zijn vader.

Blauwe tonen: medisch-psychologische roman vertoont dystopische ondertonen

Titel: Blauwe tonen Auteur: Anne Cathrine Bomann Uitgeverij: Uitgeverij Signatuur Vertaling: Ingrid Hilwerda, Janke Klok Genre: Literatuur Bladzijdes: 256 Uitvoering: e-book ISBN: 978-90-449-3416-8 *In ruil voor een eerlijke recensie heb ik via Hebban een recensie-exemplaar ontvangen van de uitgeverij Deze recensie verscheen eerder op Hebban. Lees hier een uitgebreid artikel over Blauwe tonen. Elisabeth merkt dat ze na de vroege dood van haar zoon Winter is vastgelopen in haar rouwproces. Ze laat de slaapkamer van de vijfjarige intact, barst uit in woede tegen vrienden die het goed bedoelen en zondert zich steeds meer af. Als onderzoeksleider bij het Deense farmaceutische bedrijf Danish Pharma, besluit ze mee te werken aan een nieuw project dat een pil (Callocaïne) ontwikkelt tegen langdurige rouw en verdriet. In Blauwe tonen van Anne Cathrine Bomann volg je dit proces van een wetenschappelijk idee naar een geneesmiddel dat op de reguliere markt verkrijgbaar is. Daarnaast neemt het verhaal de lezer mee in het leven van psychologiestudenten Shadi en Anna. Ze willen allebei afstuderen op rouwverwerking aan de universiteit van Aarhus, en doen dit uiteindelijk onder begeleiding van professor Thorsten Gjelsted.

Dodo: waardevol inkijkje in de belevingswereld van een stotterende tiener

Titel: Dodo Auteur: Mohana van den Kroonenberg Uitgeverij: De Vier Windstreken Genre: Jeugdliteratuur Bladzijdes: 180 Uitvoering: Hardcover ISBN: 978-90-511-6887-7 Dodo van Mohana van den Kroonenberg volgt brugklasser Dorian. Dorian stottert, maar op de basisschool maakte niemand er een probleem van. Daar kon hij bovendien rekenen op de steun van zijn beste vriend Ramses. In de brugklas verandert dit. Al bij de voorstelronde gaat het mis. Dorian komt niet uit zijn woorden waardoor hij van zijn naam ‘Do-do’ maakt. Alsof dat niet al erg genoeg is, doet Ramses helemaal niets om hem te helpen! Nu ze ineens ‘brugsmurfen’ zijn groeien de twee beste vrienden steeds verder uit elkaar. Bij zijn andere klasgenoten vindt Dorian geen aansluiting, en met een wee gevoel in zijn maag verlangt hij terug naar de ‘lange slentervakantie aan zee’ samen met Ramses en zijn ex-klasgenootjes Nikita en Sabine. Om wraak te nemen op Ramses, breekt hij hun belangrijkste belofte door zijn lange haar af te knippen en te stoppen met drummen. Maar in plaats van dat het oplucht, voelt Dorian zich vervolgens alleen maar ellendiger en eenzamer.

Het wolfgetal: coming-of-ageroman met een duister rafelrandje

Titel: Het wolfgetal Auteur: Laura van der Haar Uitgeverij: Podium Genre: Literatuur, Coming-of-age Bladzijdes: 400 Uitvoering: Paperback ISBN: 978-90-575-9891-3 In haar romandebuut Het wolfgetal beschrijft Laura van der Haar de twee tienerlevens van Vikki en haar beste vriendin die als naamloze verteller fungeert. Vikki is een getroebleerd meisje dat thuis wordt verwaarloosd. Haar moeder heeft vooral oog voor haar spirituele werkzaamheden waardoor Vikki nergens heen kan met haar stemmingswisselingen, angsten en sombere gedachten. De verteller lijkt zich hier eveneens niet zo van bewust. Ze geniet van de kleine notes, die soms lezen als liefdesbriefjes, die Vikki voor haar achterlaat, en is gefascineerd door haar lef, kennis en ervaring. Zelfs haar ‘afgeratste lip’ die ‘rafelend overgaat in de volle rechterhelft van haar mond’ heeft voor de verteller een onverklaarbare charme. Als hun pubervriendschap duistere vormen aan begint te nemen, blijft de verteller alles slikken wat Vikki doet en van haar verlangt. Alleen haar ouders zien bij vlagen dat hun dochter verkeerd beïnvloed raakt en stellen meermaals ‘een kleine Vikki-pauze voor’. Maar pubers luisteren niet naar hun ouders, en dat is de verteller ook beslist niet van plan te doen.

Dahmer: de psyche van een seriemoordenaar ontleden

Beklemmende serie nestelt zich onder je huid. Vorig jaar was het Squid Game, nu is een van de meest controversiële series op Netflix ongetwijfeld Dahmer – Monster: The Jeffrey Dahmer Story. De tiendelige serie duikt in het leven van ‘The Milwaukee Cannibal’ zoals lustmoordenaar, necrofiel en kannibaal Jeffrey Dahmer ook wel wordt genoemd. In een tijdsbestek van 13 jaar vermoordde hij zeventien jongens en mannen (veelal van kleur). Dahmers jeugd bevat zo ongeveer alle clichématige ingrediënten voor een problematische start in het leven. Opgroeiend in de jaren 60 van de vorige eeuw, kampt zijn moeder Joyce met een depressie waarvan de serie de oorzaak lijkt te vinden in een onbehandelde zwangerschapsdepressie. Vader Lionel werkt veel en is vaak van huis. Op school is Jeffrey een outsider: zijn interesse in het ontleden van dode dieren kunnen maar weinig leeftijdsgenoten bekoren. Zijn belangstelling voor taxidermie is dan wel weer het enige wat de jonge Dahmer deelt met zijn vader. Niet wetend dat het allerlei perverse gevoelens bij zijn opgroeiende zoon aan zal wakkeren.

Ik en Louise: aangrijpende ontwikkelingsroman over psychische problemen bij jongeren

Titel: Ik en Louise Auteur: Phebe Rasch Uitgeverij: Clavis Genre: Young Adult Bladzijdes: 148 Uitvoering: Hardcover ISBN: 978-90-448-4270-8 *In ruil voor een eerlijke recensie heb ik van Clavis Uitgeverij een recensie-exemplaar ontvangen Link naar mijn recensie op Hebban Na een traumatische gebeurtenis verliest Ronja zich in Ik en Louise van Phebe Rasch in Louise, een andere persoonlijkheid. Wanneer ze met haar moeder naar dokter Veenendaal gaat, vraagt de arts waarom Ronja denkt dat ze in zijn praktijk is. Ronja antwoordt dat het komt omdat haar vader weg is. Haar moeder schrikt. Het is inmiddels al vijf jaar geleden dat Ronja’s papa weg is, en over zijn verdwijning wordt niet echt gesproken. Ronja maakt een aantal tests waarna dokter Veenendaal besluit om het meisje vaker te spreken. Als Ronja na het speciaal basisonderwijs doorstroomt naar het beroepsonderwijs, lijkt het op deze ‘gewone’ school even beter met haar te gaan. De druk wordt haar echter te veel. De tiener automutileert en ontwikkelt een eetstoornis. Het gaat zelfs zo slecht met haar, dat ze tijdelijk moet stoppen met school. Om tot rust te komen, reist Ronja naar de Zwitserse Alpen waar tante Cecilia een gezellig pension runt.