Arthouse Archieven » Eline schrijft hier

Poor Things: hallucinerende kijkervaring verbindt Frankenstein met feminisme

Naïviteit wordt een kracht in Poor Things. Wanneer een jonge vrouw zelfmoord pleegt, wordt haar lichaam gevonden door de excentrieke wetenschapper Godwin Baxter. Op Frankenstein-achtige wijze wekt hij haar met een hoop elektrisch geknetter én door het brein van haar ongeboren kindje te implanteren, weer tot leven. Bella Baxter is geboren: uiterlijk een volwassen vrouw, maar mentaal nog maar een baby. Klinkt dit je al als bizar in de oren, zet je dan schrap, want hier is de experimentele plot van regisseur Yorgos Lanthimos naar het gelijknamige boek van Alasdair Gray pas tot bezieling gekomen. In alle opzichten is Poor Things een ongewone kijkervaring – een hallucinerende bijna, een ongemakkelijke zeker. Bella groeit op in de riante villa van Godwin – ook wel God genoemd. Hier wordt haar ontwikkeling grondig gemonitord; eerst met behulp van een dienstmeid, later voegt jonge wetenschapper Max zich bij Godwins schimmige experiment. Bella’s groeiproces gaat snel en wanneer de peuterpuberteit zich aandient, speelt de welbespraakte advocaat Duncan Wedderburn handig in op haar driftbuien door haar te verleiden om met hem mee te gaan op een trippende stedenreis per cruise.

Monster (Kaibutsu): geruchten creëren monsters in Japanse coming-of-age thriller

Monster sluit de kijker op in drie perspectieven binnen één narratief. Film is een krachtig middel om sociale ongelijkheid bij een groot publiek onder de aandacht te brengen. Azië gooide in 2019 hoge ogen met Parasite. De Oscar- en Gouden Palm-winnende film van de Koreaanse regisseur Bong Joon Ho volgt een arm gezin dat geobsedeerd raakt door de luxe levensstijl van de rijke familie Park. Op slinkse en tragikomische wijze weten de familieleden het leven van de Parks zich gestaag toe te eigenen. Ook in Shoplifters uit 2018 van de Japanse regisseur Hirokazu Kore-eda stonden arm en rijk lijnrecht tegenover elkaar. De plot van deze Gouden Palm-winnaar toont een arme familie die het hoofd boven water houdt door kleine diefstallen te plegen. Met de bewogen film Monster (Kaibutsu, 怪物) keert de gevierde regisseur terug in de theaters. In een plot die steeds grimmiger wordt, overtuigt hij de kijker aan de hand van uitstekend acteerwerk en wisselende perspectieven dat niets is wat het lijkt – hoe standvastig of empathisch je ook denkt te zijn.

The Boy and the Heron: wervelende animatie toont rouw in vogelvlucht

Miyazaki’s nieuwste werk laveert tussen realiteit en folklore. Een nieuwe (handgetekende) film van de 83-jarige (!) Hayao Miyazaki was een tijdje geleden nog ondenkbaar. In 2013 kondigde de Japanse filmmaker, die in 1985 het succesvolle Studio Ghibli oprichtte, namelijk na de release van The Wind Rises zijn pensioen aan. Enkele jaren later begon hij toch weer aan een nieuw project dat inmiddels internationaal is uitgebracht onder de naam The Boy and the Heron. Deze semi-autobiografische animefilm neemt de kijker mee terug naar de turbulente jaren van de Tweede Wereldoorlog. Daar waar Studio Ghibli’s Grave of the Fireflies broer en zus Seita en Setsuko volgt die proberen te overleven te midden van afgrijselijke bombardementen, verliest de twaalfjarige Mahito in The Boy and the Heron zijn moeder gedurende de oorlog in een allesverzengende brand. Getraumatiseerd en diep bedroefd vertrekt hij na de destructieve oorlogsjaren met zijn vader naar het nabijgelegen platteland. Hij vindt onderdak in een statige residentie waar hij al snel in contact komt met een geheimzinnige grijze reiger die hem naar een mysterieuze, met klimop versierde toren probeert te lokken.

Past Lives: nostalgisch regiedebuut over een onuitgesproken jeugdliefde

Twee zielen, achtduizend lagen. Een eerste jeugdliefde vergeet je nooit meer. Zeker niet als je elkaar door omstandigheden uit het oog bent verloren. De vraag ‘Wat als…?’ vormt in regiedebuut Past Lives van Celine Song de spil waar het scenario bedaard omheen draait. De openingsscène toont een café waar de kijker een vrouw ziet zitten met aan weerskanten een man die haar aandachtig in zich opneemt. Langzaam zoomt de camera in op dit intrigerende drietal. Wie zijn deze mensen? Waar praten ze over? Wat is hun onderlinge relatie? Op een sobere, maar pure wijze brengt Song haar verhaal naar het Zuid-Korea van de jaren negentig. Jonge tieners No Young (Nora; Greta Lee) en Hae Sung (Teo Yoo) zijn de beste maatjes. Nora is dramatisch zoals jonge meisjes dat kunnen zijn. Hae Sung verduurt haar buien. Na school bezoeken ze vaak samen met hun families het stadspark waar ze – heel symbolisch – spelen bij een standbeeld van twee gezichten die elkaar nét niet raken. Wanneer Nora abrupt met haar familie naar Canada emigreert, komt er een einde aan deze hechte vriendschap die ieder moment in een kalverliefde had kunnen ontluiken.

At Eternity’s Gate: indringende biopic portretteert Van Gogh kleurrijk en krankzinnig

Schilderen voor een hoger doel. Het veelbewogen leven van kunstenaar Vincent van Gogh biedt nog altijd een vruchtbare bodem voor filmbewerkingen. Vooral de laatste maanden die hij doorbracht in het dorpje Auvers-sur-Oise, vlakbij de Franse hoofdstad Parijs, lenen zich hier goed voor. Niet alleen produceerde hij er tientallen schilderijen en tekeningen, hij raakte in die periode ook bevriend met post-impressionistische schilder Paul Gauguin, sneed zijn eigen linkeroor af en worstelde hevig met ‘melancholische’ buien en een kelderende mentale gezondheid. In 2017 deed de biografische animatiefilm Loving Vincent een memorabele poging om Van Goghs laatste dagen te reconstrueren via handgeschilderde frames in de kleurrijke, expressieve stijl van zijn wereldberoemde schilderijen. Een jaar later biedt At Eternity’s Gate een realistische kijk op de laatste fase uit het leven van de getroebleerde kunstenaar.

Tár: gedirigeerde compositie van machtsmisbruik in crescendo

Topdirigent Lydia Tár zwaait ook privé met dirigeerstok. Na de Amerikaanse MeToo-beweging zijn machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag in eigen land het afgelopen jaar veelbesproken onderwerpen in de Nederlandse media. In dramafilm Tár van regisseur Todd Field (Little Children) wordt in een lange zit van ruim tweeënhalf uur een muzikaal psychologisch portret van de succesvolle dirigent Lydia Tár (Cate Blanchett) geschetst. Aan de hand van een diepzinnig interview met Adam Gopnik (The New Yorker) presenteert de gefictionaliseerde Tár zich als een intelligente, charismatische en ietwat neurotische vrouw. In de scenes die volgen, ontpopt ze zich tot iemand die niet alleen (als eerste vrouw ooit) het Berliner Philharmoniker dirigeert, maar ook haar directe omgeving. Achteraf gezien werd dit al duidelijk voorafgaand aan het interview; haar trouwe assistent Francesca Lentini (Noémie Merlant) kan foutloos het biografische stukje van de maestro uit het hoofd opzeggen. Gaandeweg de film komen er steeds meer van dit soort terugblikmomenten, en blijkt de reputatie van de topdirigent niet zo vlekkeloos te zijn als ze de kijker wil doen geloven.

Close: intiem portret van een jongensvriendschap

Afstand en nabijheid in Close. Na de ophef rondom zijn debuutfilm Girl (2018) komt Belgische regisseur Lukas Dhont met Close. Hoewel Girl aanvankelijk goed werd ontvangen en diverse prijzen in de wacht sleepte, zorgde het verhaal over een transmeisje gaandeweg voor kritiek en onbegrip. Voor Close, een op persoonlijke ervaringen gebaseerd verhaal, ging Dhont voor het scenario opnieuw een samenwerking aan met acteur en schrijver Angelo Tijssens. In plaats van een transgender meisje, zoomt de Frans-Nederlandstalige film Close in op boezemvrienden Léo (Dambrine) en Rémi (De Waele). De twee dertienjarige jongens zijn onafscheidelijk. Ze trekken de hele zomer met elkaar op, lachen en stoeien, blijven bij elkaar logeren en zodra Rémi met zijn oboe optreedt met een orkest, zit Léo steevast in het publiek.

Drive My Car: dramafilm rijdt stapvoets door de menselijke psyche

Door het leven in de laagste versnelling. Kenmerkend voor het oeuvre van de gevierde Japanse schrijver Haruki Murakami zijn de karakteristieke personages. Zo schrijft hij vrijwel uitsluitend over eenzame mannen van een jaar of dertig, veertig die net niet in de maatschappij passen. Regisseur Ryusuke Hamaguchi haalde voor zijn film Drive My Car – die een Oscar voor Beste Internationale Film won – inspiratie uit het gelijknamige verhaal uit Murakami’s verhalenbundel Mannen zonder vrouw. Drive My Car volgt veertiger Yusuke Kafuku (Hidetoshi Nishijima) die een ogenschijnlijk gelukkig huwelijk heeft met Oto (Reika Kirishima). Yusuke werkt als regisseur en acteur, Oto brak op latere leeftijd door als succesvol scenarist. Haar muze houdt zich schuil in de momenten nadat ze met haar man naar bed is geweest. Hij luistert, terwijl zij in het luchtledige lappen tekst opdreunt.

The French Dispatch: drie bloemlezingen brengen chaotische ode aan het tijdschrift

Hoe wordt een tijdschrift gemaakt? Een nieuwe film van Wes Anderson staat garant voor een hobbelige rit langs woelige verhaallijnen vol excentrieke personages vertolkt door sterrencasts. The French Dispatch vangt aan in het fictieve dorpje Ennui-sur-Blasé in Frankrijk. Hier is de redactie gevestigd van het goed gelezen magazine The French Dispatch dat zijn wortels vindt in Kansas, Amerika. Wanneer de editor-in-chief komt te overlijden, is zijn laatste wens om de uitgave van het tijdschrift voor altijd te stoppen. Maar niet voordat de redactiemedewerkers nog één laatste volume samenstellen: een herdenkingsnummer met de meest spraakmakende journalistieke reportages die ooit in het magazine zijn verschenen. Onder leiding van hoofdredacteur Arthur Howitzer Jr. (Bill Murray) gaan de medewerkers van The French Dispatch aan de slag waarbij de kijker zich in drie afzonderlijke verhalen stort.

8 Rue de l’Humanité: filmhuisfilm levert excentrieke combinatie van corona en comedy

Grappig of ongepast? De coronacrisis heeft wereldwijd een diepe impact gemaakt op ons dagelijks leven. Lockdowns, avondklokken, mondkapjes, afstand houden en testen. Het zijn termen die we eigenlijk niet langer meer willen horen. De Franse comedyfilm 8 Rue de l’Humanité (Engelse titel: Stuck Together) volgt zeven huishoudens binnen een appartementencomplex. Het verwerkt op humoristische wijze hoe zij omgaan met de lockdownmaatregelen in hartje Parijs. Nu de coronacijfers weer flink oplopen, lijkt deze film wellicht wat ongepast. Gelukkig schuilt er uiteindelijk ook een mooie boodschap in deze excentrieke Netflix film.

I’m Thinking of Ending Things: existentiële roadtrip door een besneeuwde belevingswereld

Meet the Parents… maar dan anders. Bij de films van Charlie Kaufman kan het gemakkelijk twee kanten opgaan. Zo is hij bekend van het schrijven van de scripts voor de succesvolle films Being John Malkovich (1999) en Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004). Als regisseur flopten zijn meest recente films Synecdoche, New York (2008) en Anomalisa (2015). Toch hebben al deze films met elkaar gemeen dat Kaufman de kijker meeneemt op een absurde, existentiële reis door de menselijke psyche. I’m Thinking of Ending Things (2020) neemt dit wel heel letterlijk als een verliefd koppel ook nog eens een autorit door het besneeuwde Amerikaanse platteland onderneemt.

Parasite: onuitroeibare satire over het groeiende kapitalisme

Hoever gaat de familie Kim om hogerop de sociale ladder te komen? Inspiratie putten uit eigen ervaringen kan interessante ideeën opleveren. Helemaal als je niet bang bent om de grenzen van gebeurtenissen op te zoeken en hier en daar zelfs overheen te gaan. De Zuid-Koreaanse regisseur Bong Joon Ho schrikt niet terug voor wat risico. Zo liet hij zich voor zijn nieuwste film Parasite (2019) inspireren door zijn bijbaantje als huiswerkbegeleider toen hij nog aan de universiteit studeerde. Voor dit werk kwam hij iedere week over de vloer bij een rijk gezin. Het idee voor Parasite blijkt een voltreffer, want Bong Joon Ho won tijdens de Oscars 2020 een Oscar voor Beste Film!