Thuis & niet pluis: associatieve dichtbundel zet aan tot inspiratie en bezinning

29 februari 2024
Leestijd: 3 min.
,

Een geur die een specifieke herinnering bij je oproept. Een lied dat je wegvoert naar een bepaalde emotie. Een woord dat een ervaring beschrijft. Het zijn zomaar enkele voorbeelden van associaties. Het (onbewust) leggen van verbanden tussen gedachten, gevoelens en zintuiglijke waarnemingen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben, kan helpen om gebeurtenissen te rationaliseren – of het verband nu reëel is of niet. Het persoonlijke karakter van associëren heeft als bijkomend voordeel dat het inzicht kan verschaffen in je ervaringen, jezelf en de patronen die hier diep in geworteld liggen. Je voelt je opnieuw verbonden met een situatie door deze aan de hand van je zintuigen in gedachten waar te nemen. Twee disciplines waarin associatie wordt toegepast zijn de psychoanalyse en de poëzie. In dichtbundel Thuis & niet pluis van Pieter Nelletje (pseudoniem van Elle Werners) krijgen woord en beeld vrij spel. Geboren in Den Bosch tijdens de Tweede Wereldoorlog, verwerkt ze haar observaties uit die tijd in haar gedichten tegen het huidige decor van de oorlog in Oekraïne.

Scherpzinnige metaforen

Thuis & niet pluis bestaat uit verschillende versies. Iedere bundel is gevuld met ruim twintig gedichten. Haar associatieve poëzie heeft Nelletje vermengd met teksten uit haar boek Even staat alles stil, het oorlogsverslag van haar vader Jan-Theo Werners die als amateur-filmer unieke beelden maakte van Den Bosch in oorlogstijd. De natuur speelt een grote rol in het werk van Nelletje. Aan de hand van scherpzinnige metaforen weet ze details uit het landschap of het leven van kleine dieren te verbinden met broze gedachten en gevoelens die aldoor als onderlaag dienen: ‘Zachtjes braken de golven: elke dag een oud verhaal: / Steeds weer hielden de Duitsers haar aan’ en ‘De zang van een merel / Verdriet is vloeibaar’. De korte gedichten hebben wel iets weg van Japanse haiku’s die telkens een glimp van het moment weten te vangen. Thuis & niet pluis is dan ook niet bedoeld voor de gehaaste lezer, maar voor wie evenals de dichter zelf de tijd neemt om de associaties in zich op te nemen en even te laten bezinken.

Herlezing geeft meer prijs in Thuis & niet pluis

Het motto van de bundel is ‘Tachtig jaar later’, woorden die met enige urgentie krachtig benadrukken dat de gevoelens van onveiligheid die aan Thuis & niet pluis ten grondslag liggen nog altijd even actueel zijn. Nelletje maakt verrassende vergelijkingen waarin natuurschoon veelal contrasteert met het destructieve karakter van de mens. Wanneer ze in het gedicht Like a bridge over troubled water oorlogssituaties en de klimaatcrisis aan de kaak stelt, schotelt ze de lezer even later een rustgevende idylle voor:

‘Met een waaier de broeilucht te lijf gaan
Ze denkt: wij ouderen kunnen onze kinderen
Niet een wereld bieden waarin ze veilig kunnen spelen

Dromen in het zomergras
Een leeg gewaaide hemel
En zacht wiegend kleurkrijtlicht.’

Vanwege het associatieve, persoonlijke karakter van de bundel blijft de precieze verbinding tussen de begrippen ‘thuis’ en ‘niet pluis’ wat vaag. Door de rijke symboliek zal iedere lezer een andere boodschap uit de ogenschijnlijk eenvoudige gedichten destilleren. Dit maakt Thuis & niet pluis een geschikte bundel voor wie zoekt naar inspiratie en bezinning. Grote thema’s als oorlog, liefde en persoonlijke ontwikkeling geven zich bij elke herlezing meer prijs. De periode van tachtig jaar geleden tot nu wordt op die manier laagje voor laagje overbrugd.


📖 Ook lezen? Koop hier Thuis & niet pluis of steun je boekhandel via Libris.

Eindoordeel: Thuis & niet pluis
3.5
Eline

Ontdek meer van Eline schrijft hier

Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.

Geen reacties

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.