Coraline: stop-motionfilm met een Freudiaans tintje

21 maart 2016
Leestijd: 4 min.
, ,
Coraline is een griezelig sprookje met een simpele moraal.
coraline-movie_header

Coraline vertelt het verhaal van het elfjarige meisje Coraline. Ze is samen met haar ouders verhuisd naar een roze geschilderd appartement ergens in de VS. Daar wordt zij omringd door vreemde buren. Zo is er bovenbuurman Mr. Bobinsky en zijn muizencircus. Twee kibbelende oma’s en de gebochelde buurjongen Wybie die bij zijn oma woont, zijn ook van de partij. Coraline verveelt zich, mist haar oude vrienden en voelt zich alleen. Haar ouders zijn sinds de verhuizing enkel nog met hun werk bezig.

Een unheimisch aanbod

Terwijl Coraline het huis verkent, ontdekt ze op een dag achter het behang een deur waarachter een muurtje verstopt zit. Als ze ’s nachts wakker wordt, bevind zich achter dit deurtje ineens een blauwgekleurde tunnel. Ze volgt een aantal muizen door de tunnel en komt uit in dezelfde kamer, maar dan veel mooier. Al snel ontmoet Coraline haar Andere Vader en Andere Moeder. Zij hebben wel tijd voor haar. Sterker nog: deze Andere Ouders zijn enkel met háár bezig. Het enige wat deze ouders nog meer van haar echte ouders onderscheidt, zijn hun ‘ogen’. Dit zijn namelijk twee glimmende zwarte knopen. Terwijl Coraline in deze nieuwe, parallelle wereld haar ogen uitkijkt, wordt het al snel duidelijk dat zij hier alleen kan blijven als ze instemt met het ‘unheimische’ aanbod om óók haar ogen in te leveren in ruil voor twee zwarte knopen.

Ogen zijn de spiegels van de ziel

Er wordt weleens beweerd dat ogen de spiegels zijn van onze ziel. De angst voor het ontnemen van het zicht wordt door Sigmund Freud gelijkgesteld aan de onderdrukte trauma’s uit ons verleden die we niet onder ogen durven te komen. Freud baseerde deze theorie op zijn analyse van E.T.A. Hoffman’s Der Sandmann (1816). Dit is een kort verhaal waarin de hoofdpersoon, Nathanael, bang is voor het ‘zandmannetje’. Het mannetje zou volgens het bekende fabeltje zand in de ogen van kinderen strooien zodat ze in slaap vallen. De jonge Nathanael balanceert tijdens dit verhaal tussen de realiteit en een droomwereld.

Coraline en de Andere Wereld

De jonge Coraline maakt daadwerkelijk de overstap van realiteit naar droomwereld. Haar ‘wedergeboorte’ wanneer ze door de tunnel kruipt en terecht komt in de Andere Wereld, symboliseert goed het onderdrukte conflict. Haar echte ouders hebben geen tijd voor haar, maar deze Andere Ouders hebben dit wel. De verschijning van deze dubbelgangers daarentegen geeft, vanuit psychoanalytisch oogpunt, vorm aan iemands dromen en verlangens. Het creëert een utopische wereld waarin veel mogelijk is, of waarin juist iets is wat je in het echte leven mist. In de ‘echte wereld’ voelt Coraline zich eenzaam, maar in de Andere Wereld voelt ze zich wel thuis en begrepen.

Dubbelgangers met evil eyes

Toch kan de behaaglijke sfeer van de dubbelgangers op den duur ongemakkelijk worden. Alles voelt zo vertrouwd en perfect. Het is te mooi om waar te zijn en daardoor ook een beetje eng. Freud noemt dit gevoel ‘das Unheimliche’ of ‘the Uncanny. Tijdens de film ervaar je als kijker dit gevoel wanneer je plotseling ziet dat de Andere Ouders geen ogen hebben, maar ‘evil eyes’ in de vorm van knopen. Het zijn zielloze personages, die enkel wachten op het juiste moment om Coraline in hun val te kunnen lokken. Coraline is een film uit 2009, geregisseerd door Henry Selick (The Nightmare Before Christmas) en gebaseerd op het gelijknamige boek van Neil Gaiman uit 2002. Het is oorspronkelijk een verhaal voor kinderen, maar kan daarnaast gelezen worden als een vrij duister sprookje. Zo wordt het elfjarige meisje geconfronteerd met haar onderbewuste problemen en verlangens, iets wat volgens Freud meestal pas tijdens de volwassenheid gebeurt.

Coraline is een griezelig sprookje met een simpele moraal

De confrontatie van Coraline met haar Andere Ouders is meer dan enkel een droombeeld. Het complex ogende sprookje blijkt een ‘het gras is niet altijd groener bij de buren’ moraal te bevatten. Henry Selick geeft het geheel een Tim Burton-achtige sfeer wat het verhaal rondom deze simpele moraal extra griezelig maakt. Tot slot doet de verschijning van de cynische (en af en toe pratende) kat denken aan Poe’s The Black Cat (1843). Coraline is een verhaal vol referenties, maar wel een die ook op zichzelf origineel genoeg is en zeer vermakelijk wegkijkt.


Eindoordeel: Coraline (2009)
  • Verhaal
  • Personages
  • Muziek
4.5

Samenvatting

Coraline is oorspronkelijk een verhaal voor kinderen, maar het is tevens een vrij duister sprookje. Het complex ogende sprookje blijkt er ééntje te zijn met ‘het gras is niet altijd groener bij de buren’ als moraal. Henry Selick geeft het geheel een Tim Burton-achtige sfeer wat het verhaal rondom deze simpele moraal extra griezelig maakt.

Productie: Henry Selick | Voice Cast: Dakota Fanning, Teri Hatcher, John Hodgman, e.a. | Scenario: Henry Selick, Neil Gaiman | Duur: 100 min. | Genre: Animation, Fantasy | Jaar: 2009

Eline
Volg mij op:

2 reacties

  • Elin 30 juni 2016op19:33

    Kinderfilm.. Misschien, maar absoluut niets voor mij. Ik voelde me de gehele vertoning ‘unheimlich’ -wat een creepy sprookje is het zeg! Maar om even eerlijk te zijn; ik trek Hans en Grietje niet eens, al zou ik het willen. Het is dat een vriendin van me helemaal dol is op Coraline dat ik er uiteindelijk toch niet aan kon ontkomen (ze heeft trouwens geen weet van zaken zoals het onbewuste en denkt vast dat Freud Duits voor ‘fruit’ is).. Gelukkig valt er op je blog genoeg te lezen over zaken die wél naar mijn smaak zijn (al was dit eigenlijk ook zeer interessant), dus ik zal snel nog eens komen kijken! Groetjes, Elin

    • elineschrijfthier 4 juli 2016op21:16

      Bedankt voor je reactie! Ik moest wel even lachen om Freud = Duits voor ‘fruit.’ En ieder z’n smaak wat betreft de film 😉 Jouw site ziet er trouwens ook interessant (en mooi!) uit, dus ik ben benieuwd naar wat er nog meer zal komen! Groetjes, Eline

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.