Kafka Tamura is de ‘toughste’ vijftienjarige ter wereld als hij van huis wegloopt. Volgens zijn vader kleeft er aan Kafka – een pseudoniem – een oedipaal lot. Hij voorspelt dat zijn zoon hem zal vermoorden en met zijn moeder en zus zal slapen. Door alles achter zich te laten tart Kafka niet alleen het lot, hij neemt ook afscheid van een veelbewogen jeugd waarin hij door zijn moeder en zus werd achtergelaten bij zijn vader. Kafka reist met de bus naar Shikoku, het eiland der verlichting, bekend van de pelgrimsroute langs 88 tempels en witte zandstranden. Voor Kafka niets van dit alles – hij vindt geborgenheid in een bibliotheek onder de vleugels van de genderfluïde Oshima die hem later onderdak biedt in de bossen. Behalve de surrealistische gebeurtenissen rondom de tienerjongen verhaalt Kafka op het strand van Haruki Murakami over Satoru Nakata, een zestiger die met katten kan praten. Een gave die hij kreeg aan een klassenuitje gedurende de Tweede Wereldoorlog toen hij op onverklaarbare wijze tijdelijk zijn bewustzijn verloor.

‘Ik zei niets tegen mijn man over de trance of over het feit dat ik de hele nacht geen oog had dichtgedaan’, laat de naamloze vrouw in Slaap van Haruki Murakami de lezer halverwege het verhaal weten. Dat Murakami schrijft over en vanuit een vrouw is zeldzaam, maar zoals vaker in zijn werk leidt het bijna dertigjarige hoofdpersonage ook hier een ‘heel gelijkmatig, heel regelmatig’ leven. Ze zorgt voor haar kind, maakt eten klaar voor haar man die als tandarts de kost verdient, rijdt met haar Honda City naar de supermarkt voor boodschappen en doet het huishouden. Het ‘soort slapeloosheid’ waar ze als gevolg van een nachtmerrie aan leidt, geeft haar leven een nieuwe dimensie. De vrouw besluit ’s nachts te doen waar ze overdag niet aan toekomt: cognac drinken, chocolade eten en boeken lezen. Vooral Anna Karenina van Leo Tolstoj blijkt een favoriet. De keuze voor juist deze lijvige Russische roman is opvallend: net als Anna leidt de vrouw immers een beschermd, maar beklemmend leven.

De onzichtbare kracht die een aardbeving teweegbrengt, kan aan de oppervlakte een grote ravage aanrichten. In Haruki Murakami’s verhalenbundel Na de aardbeving vinden na de verwoestende aardbeving van Kobe in 1995, en verspreid over zes verhalen, verschillende naschokken plaats. Magisch realistische naschokken welteverstaan, die zich onder meer openbaren in de vorm van een plotselinge scheiding (Een ufo in Kushiro), een levensgrote kikker met een heroïsche missie (Kikker redt Tokyo) en een geheimzinnige droomvoorspelling in Bangkok (Thailand). De getroffenen van deze subtiele, maar verraderlijke naschokken zijn willekeurige mensen die ogenschijnlijk niets met elkaar gemeen hebben: een studente, een arts, een schrijver. Gaandeweg de bundel wordt duidelijk dat niet alleen de gebeurtenis van de aardbeving – die vaak kilometers verderop plaatsvindt – als een rode draad door de verhalen heen loopt, maar ook het ingrijpende en onomkeerbare effect van de daaruit voortvloeiende naschokken die de levens van ieder personage genadeloos opschudt.

De tweeëntwintigjarige Sumire heeft in Spoetnikliefde van Haruki Murakami grote ambities. Ze wil een ‘dikke negentiende-eeuwse totaalroman’ schrijven en heeft daarvoor haar studie afgebroken. Ondanks haar geïsoleerde bestaan wordt ze niet geteisterd door een writer’s block. Integendeel: met een hoofd ‘zo helder als een winteravond’ schrijft ze met gemak lappen tekst. Maar Sumire worstelt met het uitfilteren van wat nu belangrijk is voor het verhaal en wat niet. Daarom leest docent en studievriend K haar manuscripten na. Stiekem koestert K gevoelens voor Sumire – gevoelens die zij niet voor hem heeft. Wanneer Sumire de raadselachtige Mioe ontmoet, wordt ze op slag verliefd op de 17 jaar oudere getrouwde vrouw: ‘alsof ze uit het niets werd geraakt door de bliksem’. Mioe worstelt op haar beurt met een surrealistische, maar zeer traumatische gebeurtenis en kan daardoor Sumire’s liefde niet beantwoorden.

Wanneer de realiteit van de dag plaatsmaakt voor de nacht, kunnen er zomaar surrealistische dingen gebeuren. Veel verhalen speelden al eens met dit idee. In After Dark geeft Haruki Murakami een geheel eigen draai aan dit concept. En zoals we van hem gewend zijn, is de overstap van alledaags naar absurd geen grote. In zijn versie van nachtelijk Tokyo loopt de negentienjarige Mari weg van huis om in de donkere uurtjes een boek te gaan lezen in restaurant Denny’s. Hier ontmoet ze Takahashi, de muzikale vriend van haar zus Eri die als fotomodel werkt maar zich nu al een tijdje in haar kamer opsluit. Via Takahashi komt Mari in contact met de excentrieke Kaoru. Na haar carrière als worstelaar is Kaoru love hotel Alphaville begonnen. Omdat zich daar een gruwelijke mishandeling van een Chinese sekswerker heeft plaatsgevonden, is Mari als studente Chinees nodig als tolk.

Door het leven in de laagste versnelling. Kenmerkend voor het oeuvre van de gevierde Japanse schrijver Haruki Murakami zijn de karakteristieke personages. Zo schrijft hij vrijwel uitsluitend over eenzame mannen van een jaar of dertig, veertig die net niet in de maatschappij passen. Regisseur Ryusuke Hamaguchi haalde voor zijn film Drive My Car – die een Oscar voor Beste Internationale Film won – inspiratie uit het gelijknamige verhaal uit Murakami’s verhalenbundel Mannen zonder vrouw. Drive My Car volgt veertiger Yusuke Kafuku (Hidetoshi Nishijima) die een ogenschijnlijk gelukkig huwelijk heeft met Oto (Reika Kirishima). Yusuke werkt als regisseur en acteur, Oto brak op latere leeftijd door als succesvol scenarist. Haar muze houdt zich schuil in de momenten nadat ze met haar man naar bed is geweest. Hij luistert, terwijl zij in het luchtledige lappen tekst opdreunt.

Op de valreep komt de 30-jarige Toru Okada in De opwindvogelkronieken van Haruki Murakami in een zogenoemde quarterlifecrisis terecht. Hij haalt geen plezier meer uit zijn werk bij een advocatenkantoor en verlangt naar meer rust in zijn leven. Gelukkig voor hem heeft zijn vrouw Kumiko een aardig baantje bij een uitgeverij. Daardoor kan hij voortaan voor het huishouden zorgen. Terwijl hij zich onderdompelt in de alledaagsheid van het leven, komt Toru in contact met enkele bijzondere figuren. Zo ontmoet hij de vreemde tiener May Kasahara die een paar huizen verderop woont, en na een tragisch motorongeluk niet meer naar school gaat. Toru krijgt vreemde telefoontjes, komt in contact met twee excentrieke zussen en ontvangt brieven vol gruwelijke oorlogsverhalen van een zekere oud-luitenant Mamiya. Alsof dat nog niet genoeg is loopt Kumiko, even nadat Toru werkloos is geworden, op een dag zomaar bij hem weg.

Afgelopen weekend vond het Murakami Weekend plaats, georganiseerd door uitgeverij Atlas Contact. De locatie van het event was het sfeervolle ss Rotterdam. Op de planning stond een weekend vol literatuur, lezingen, theater, muziek, workshops en films. Voor wie Japan meets Titanic wel goed in de oren klinkt, was het prachtige Rotterdamse schip 13 en 14 januari de place to be! Wat vond ik van het event? Dat lees je hier!