Na de aardbeving: verhalenbundel vol magisch realistische naschokken

8 april 2024
Leestijd: 3 min.
,

De onzichtbare kracht die een aardbeving teweegbrengt, kan aan de oppervlakte een grote ravage aanrichten. In Haruki Murakami’s verhalenbundel Na de aardbeving vinden na de verwoestende aardbeving van Kobe in 1995, en verspreid over zes verhalen, verschillende naschokken plaats. Magisch realistische naschokken welteverstaan, die zich onder meer openbaren in de vorm van een plotselinge scheiding (Een ufo in Kushiro), een levensgrote kikker met een heroïsche missie (Kikker redt Tokyo) en een geheimzinnige droomvoorspelling in Bangkok (Thailand). De getroffenen van deze subtiele, maar verraderlijke naschokken zijn willekeurige mensen die ogenschijnlijk niets met elkaar gemeen hebben: een studente, een arts, een schrijver. Gaandeweg de bundel wordt duidelijk dat niet alleen de gebeurtenis van de aardbeving – die vaak kilometers verderop plaatsvindt – als een rode draad door de verhalen heen loopt, maar ook het ingrijpende en onomkeerbare effect van de daaruit voortvloeiende naschokken die de levens van ieder personage genadeloos opschudt.

Een leven dat niet meer hetzelfde zal zijn

In het uitgebreide nawoord laat Murakami de lezer weten dat hij zijn verhalen heeft gebaseerd op gevoelens van plotselinge onrust en onveiligheid die gepaard gaan bij gebeurtenissen als misdrijven en natuurrampen: ‘We geloven in het algemeen dat de grond waarop we lopen stabiel is. Maar dan, opeens, verandert de vaste grond onder onze voeten in vloeistof.’ 1995 was een regelrecht rampjaar voor Japan met in januari de Grote Hanshin-aardbeving, zoals de aardbeving in Kobe ook wel wordt genoemd, en twee maanden later de aanslag met zenuwgas in de Tokyose ondergrondse. Deze gebeurtenissen wisten de samenleving behoorlijk te ontwrichten en een groeiend gevoel van onzekerheid nam bezit van de Japanse inwoners. In Na de aardbeving vormt Murakami het kantelpunt van een ogenschijnlijk rustig bestaan naar een leven dat niet meer hetzelfde zal zijn, tot de spil van ieder kort verhaal. Op de achtergrond sluimert het nieuws van de verwoestende aardbeving, maar het zijn persoonlijke thema’s als verlies, (jeugd)liefde, geloof, familie en zingeving die een levensveranderende verschuiving in het leven van de personages creëren.

Na de aardbeving verruimt de blik op rampspoed

De sfeer in de bundel is somber en Murakami weet als geen ander hoe hij een surrealistische draai moet geven aan een op het eerste gezicht realistische vertelling. De meeste indruk maakt Kikker redt Tokyo over een enorme kikker in Katagiri’s appartement. De onzichtbare kracht achter een aardbeving wordt hier als een Wurm voorgesteld die je als een concrete vijand kunt aanvechten. Een concept dat overigens eveneens door cineast Makoto Shinkai werd gebruikt in zijn meest recente film Suzume uit 2023 waarin een tiener de strijd aangaat met een levensgrote Worm, deuren sluit en daarmee catastrofale aardbevingen probeert te voorkomen. Vanuit de Japanse mythologie werden aardbevingen altijd al voorgesteld als een machtig wezen: de Namazu () – een reusachtige vis. Dit betekent overigens niet dat de andere verhalen niet beklijven. Van Yoshiya’s intense zoektocht naar zijn biologische vader waarbij hij stuit op zijn moeders sekteverleden (Gods kinderen dansen allemaal), de eigenaardige vriendschap tussen Junko en de veel oudere Miyake (Landschap met strijkijzer) tot jezelf openstellen voor je diepste emoties (Honingkoekjes). Ze zijn stuk voor stuk vermakelijk, ongrijpbaar, dreigend en vormen geen afgerond geheel (en daar moet je van houden). In Na de aardbeving botst de realiteit op zo’n subtiele manier met het dromerige en onwerkelijke, dat de lezer misschien niet geschokt, maar wel met een verruimende blik op rampspoed achterblijft.


📖 Ook lezen? Koop hier Na de aardbeving of steun je boekhandel via Libris.

Eindoordeel: Na de aardbeving
3.5
Eline

Ontdek meer van Eline schrijft hier

Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.

Geen reacties

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.