Kafka Tamura is de ‘toughste’ vijftienjarige ter wereld als hij van huis wegloopt. Volgens zijn vader kleeft er aan Kafka – een pseudoniem – een oedipaal lot. Hij voorspelt dat zijn zoon hem zal vermoorden en met zijn moeder en zus zal slapen. Door alles achter zich te laten tart Kafka niet alleen het lot, hij neemt ook afscheid van een veelbewogen jeugd waarin hij door zijn moeder en zus werd achtergelaten bij zijn vader. Kafka reist met de bus naar Shikoku, het eiland der verlichting, bekend van de pelgrimsroute langs 88 tempels en witte zandstranden. Voor Kafka niets van dit alles – hij vindt geborgenheid in een bibliotheek onder de vleugels van de genderfluïde Oshima die hem later onderdak biedt in de bossen. Behalve de surrealistische gebeurtenissen rondom de tienerjongen verhaalt Kafka op het strand van Haruki Murakami over Satoru Nakata, een zestiger die met katten kan praten. Een gave die hij kreeg aan een klassenuitje gedurende de Tweede Wereldoorlog toen hij op onverklaarbare wijze tijdelijk zijn bewustzijn verloor.

‘Ik zei niets tegen mijn man over de trance of over het feit dat ik de hele nacht geen oog had dichtgedaan’, laat de naamloze vrouw in Slaap van Haruki Murakami de lezer halverwege het verhaal weten. Dat Murakami schrijft over en vanuit een vrouw is zeldzaam, maar zoals vaker in zijn werk leidt het bijna dertigjarige hoofdpersonage ook hier een ‘heel gelijkmatig, heel regelmatig’ leven. Ze zorgt voor haar kind, maakt eten klaar voor haar man die als tandarts de kost verdient, rijdt met haar Honda City naar de supermarkt voor boodschappen en doet het huishouden. Het ‘soort slapeloosheid’ waar ze als gevolg van een nachtmerrie aan leidt, geeft haar leven een nieuwe dimensie. De vrouw besluit ’s nachts te doen waar ze overdag niet aan toekomt: cognac drinken, chocolade eten en boeken lezen. Vooral Anna Karenina van Leo Tolstoj blijkt een favoriet. De keuze voor juist deze lijvige Russische roman is opvallend: net als Anna leidt de vrouw immers een beschermd, maar beklemmend leven.

Het achtste leven van de Georgische schrijver Nino Haratischwili is een van de meest succesvolle romans van de laatste jaren. Het meer dan duizend bladzijden dikke boek volgt zes generaties lang de Georgische familie Jasji tijdens de turbulente twintigste eeuw. Met een buitengewone focus op de maatschappelijke en politieke veranderingen die in Georgië en de rest de wereld toentertijd plaatsvonden, beschrijft ze de geschiedenissen van zeven familieleden. De persoonlijke verhalen zijn opgetekend door Nitsa en opgedragen aan de jongste telg van de familie, de jonge Brilka die door de keuzes van haar voorouders in Amsterdam verzeild is geraakt. Groots opgezet en doorspekt met filosofieën, sociale ideeën en politieke machten doet Het achtste leven denken aan een lijvige Russische roman. Binnen deze kenmerkende kaders vertelt Haratischwili echter een zuiver Georgisch verhaal. Een epos als een tapijt waarin ‘elke aparte draad [is] weer een apart verhaal’ is. Een indringende familiegeschiedenis die ze heeft ‘te danken aan een eeuw die iedereen heeft bedrogen en misleid (…) aan langdurig verraad, dat als een vloek op mijn familie rustte.’

De onzichtbare kracht die een aardbeving teweegbrengt, kan aan de oppervlakte een grote ravage aanrichten. In Haruki Murakami’s verhalenbundel Na de aardbeving vinden na de verwoestende aardbeving van Kobe in 1995, en verspreid over zes verhalen, verschillende naschokken plaats. Magisch realistische naschokken welteverstaan, die zich onder meer openbaren in de vorm van een plotselinge scheiding (Een ufo in Kushiro), een levensgrote kikker met een heroïsche missie (Kikker redt Tokyo) en een geheimzinnige droomvoorspelling in Bangkok (Thailand). De getroffenen van deze subtiele, maar verraderlijke naschokken zijn willekeurige mensen die ogenschijnlijk niets met elkaar gemeen hebben: een studente, een arts, een schrijver. Gaandeweg de bundel wordt duidelijk dat niet alleen de gebeurtenis van de aardbeving – die vaak kilometers verderop plaatsvindt – als een rode draad door de verhalen heen loopt, maar ook het ingrijpende en onomkeerbare effect van de daaruit voortvloeiende naschokken die de levens van ieder personage genadeloos opschudt.

‘Water is het veelzijdigste element van allemaal. (…) Water vergezelt de maan en omarmt de aarde, en het is niet bang te sterven in vlammen of te leven in de lucht.’ In De smaak van water van Emmi Itäranta leeft de zeventienjarige Noria in een wereld waarin een ernstig watertekort heerst. De tiener groeit op in een afgelegen dorpje in de Scandinavische Unie, een omgeving die hard wordt getroffen door de waterschaarste. Na jaren van oorlogvoering is er nu een periode van rust aangebroken. Het veranderende klimaat dwingt de mensheid zich aan te passen. In het geval van Noria en haar dorpsgenoten betekent dit het doorstaan van droge, hete zomers waarin oogsten vaak mislukken en je dankzij zwermen laaivliegen niet zonder insectenkap naar buiten kunt. Het dorp staat bovendien onder streng toezicht van waterwachters; op de markt is door de jaren heen een heuse waterhandel ontstaan waar afzetterij eerder regel dan uitzondering is.

Om zijn horizon te verbreden, besluit de homoseksuele Felix in 1994 een tijdje in New York te gaan studeren. Hij schrijft zich in voor een minor Journalistiek en laat zijn alleenstaande moeder bezorgd achter in Nederland. Waarom zij zo bezorgd is om haar tweeëntwintigjarige zoon, zal in Ivanov van Hanna Bervoets (Wat wij zagen; Een modern verlangen) gaandeweg blijken uit Felix’ naïviteit als hij voor belangrijke keuzes komt te staan. In haar vijfde roman duikt Bervoets dieper in het waargebeurde, omstreden onderzoek van de Russische wetenschapper Ilya Ivanov die begin twintigste eeuw probeerde mensen met apen te kruisen. Hiervoor reisde hij met zijn zoon naar Afrika om zonder ‘informed consent’ vrouwen in ziekenhuizen heimelijk te bevruchten in de hoop dat een van hen een levensvatbare hybride voort zou brengen.

Lieve Joris schreef in Terug naar Neerpelt over haar aan drugsverslaafde broer Fonny. In Hildeke focust ze zich op haar dementerende vader en zus Hildeke die het syndroom van Down heeft. Wanneer het met vader steeds slechter gaat, wordt duidelijk dat Hildeke onmogelijk voor zichzelf kan zorgen. Er zit voor Joris niets anders op dan terug te keren naar haar oude woonplaats. Tijdens haar verblijf met Hildeke in het ouderlijk huis in Hasselt, doemen er verschillende demonen uit haar jeugd op. Als vijfde kind in een gezin van negen, was het thuis druk en gebeurde er veel. Een chaos die Joris jarenlang wist te ontvluchten. Dit deed ze door te gaan reizen en aan non-fictieboeken te werken over de vaak gevaarlijke gebieden die ze doorkruiste in het Midden-Oosten, Afrika, Oost-Europa en Azië.

De tweeëntwintigjarige Sumire heeft in Spoetnikliefde van Haruki Murakami grote ambities. Ze wil een ‘dikke negentiende-eeuwse totaalroman’ schrijven en heeft daarvoor haar studie afgebroken. Ondanks haar geïsoleerde bestaan wordt ze niet geteisterd door een writer’s block. Integendeel: met een hoofd ‘zo helder als een winteravond’ schrijft ze met gemak lappen tekst. Maar Sumire worstelt met het uitfilteren van wat nu belangrijk is voor het verhaal en wat niet. Daarom leest docent en studievriend K haar manuscripten na. Stiekem koestert K gevoelens voor Sumire – gevoelens die zij niet voor hem heeft. Wanneer Sumire de raadselachtige Mioe ontmoet, wordt ze op slag verliefd op de 17 jaar oudere getrouwde vrouw: ‘alsof ze uit het niets werd geraakt door de bliksem’. Mioe worstelt op haar beurt met een surrealistische, maar zeer traumatische gebeurtenis en kan daardoor Sumire’s liefde niet beantwoorden.