Ik ben er niet: dagboekachtige roman over een tragische liefde

9 augustus 2021
Leestijd: 5 min.
, ,
ik-ben-er-niet-spit_header

Titel: Ik ben er niet
Auteur: Lize Spit
Uitgeverij: Das Mag
Genre: Literatuur
Bladzijdes:
576
Uitvoering:
Paperback
ISBN:
978-94-931687-1-8

Ik ben er niet van Lize Spit is het langverwachte tweede boek na haar succesvolle debuut Het smelt (2016). Ook dit keer is het weer een dikke pil van haar hand om te lezen. Ik ben er niet neemt de lezer mee naar Brussel waar Leo en Simon na hun studie samen zijn gaan wonen in een appartementje. Simon werkt als grafisch vormgever bij marketingbureau Think Out Loud. Leo is werkzaam bij een boetiek waar ze kleding voor zwangere vrouwen verkopen. Daarnaast schrijft ze stukjes op haar blog om haar droom om scenarioschrijver te worden levend te houden. Wanneer Simon op een nacht thuiskomt met een tatoeage achter zijn oor, verandert deze actie drastisch hun leven. De jongen zegt zijn baan op en begint een eigen bedrijf. Hij leeft vervolgens in de overtuiging dat de diensten van zijn ontwerpbedrijf – Simon Sproud – een gat in de markt zullen zijn.

Ik ben er niet pakt het groots aan

Op het eerste gezicht laat Leo het allemaal maar gebeuren. Vanuit haar perspectief volgen we in Ik ben er niet Simons werkwijze die laat zien dat hij het allemaal groots aanpakt. Vanaf het moment dat zijn website online is, arriveren er al snel tientallen kartonnen dozen vol promotiemateriaal bij hun appartement. Deze zijn bedoeld om Simons bedrijf op de Brusselse kaart te zetten. Vreemd vindt Leo het wel, maar erg veel vergelijkingsmateriaal heeft ze nu ook weer niet. Net als Simon heeft zij op jonge leeftijd haar moeder verloren en met haar vader heeft ze nauwelijks contact. Toen haar moeder nog leefde, worstelde ze bovendien met het vechthuwelijk van haar ouders. Simon werd vroeger op zijn beurt gepest vanwege zijn flaporen. De tattoo achter zijn gecorrigeerde oor lijkt in eerste instantie zijn jeugdtrauma te doen opvlammen.

Unboxing Simon

Toch schuilt er meer achter Simons gedrag. Zijn bedrijf begon dan wel als een onschuldig, maar zeer ambitieus (dat wel) project, het neemt al snel ernstige vormen aan wanneer hij verstrikt raakt in paranoïde wanen en complottheorieën. Zo verdenkt hij de witte gemeentebusjes van spionage en loopt een avondje scrabble bij Coen en zijn vriendin Lotte – toevallig Leo’s collega bij de boetiek – uit op een ramp. Simon begint steeds meer argwaan te krijgen richting zijn ex-collega Coen die hem vroeger zou hebben gepest. Als Leo halverwege het boek na haar werk thuiskomt en Simon én hun appartement in complete chaos aantreft, is ze genoodzaakt Simons gedrag grondig onder de loep te nemen:

“Zelf volgde ik mijn weg via het scherm, het vergrootte de afstand, ik keek niet naar de realiteit maar naar iets wat zich al afgespeeld had, een unboxing-video, unboxing Simon.”

Drie verhaallijnen in Ik ben er niet

Leo realiseert zich dat Simon professionele hulp nodig heeft en ze besluit hem naar een psychiatrische kliniek te sturen. Wat volgt zijn dagboekachtige fragmenten waarin Leo verslag doet van Simons opname, zijn diagnose en herstel. Tussendoor krijgt ze zelf ook genoeg voor haar kiezen, zoals het werk in de boetiek, de lastige gesprekjes met Lotte en Coen en een goedbetaalde column in een populair lifestyleblad. Spit wisselt in Ik ben er niet, net als in Het smelt, tussen drie verschillende verhaallijnen. Een van deze verhaallijnen volgt een race tegen de klok waardoor de plot qua spanning flink opgevoerd wordt. Evenals Spits debuutroman zit Ik ben er niet vol metaforische vergelijkingen. Misschien hier nog wel meer, want Spit weet de relatie tussen Leo en Simon tot in de kleinste details uit de doeken te doen. Het boek had hierdoor gemakkelijk wat dunner kunnen zijn om tot de kern te komen. Aan de andere kant wordt Simons psychische aandoening hierdoor nog ingrijpender, omdat je hun relatie vanuit Leo van heel dichtbij meemaakt:

“Ik troostte hem om zijn moeder en troostte zo mezelf. Hij was de dop die op mijn openstaand verdriet werd geschroefd en alles in de fles hield.”

Een heftige leeservaring

Door hun jeugdtrauma’s zijn Leo en Simon in korte tijd erg van elkaar afhankelijk geworden, en Spit weet in Ik ben er niet de schrijnende werkelijkheid te beschrijven van hoe het voelt als de stabiliteit van tien jaar samenzijn ineens wegvalt vanwege een psychische ziekte. Leo is niet altijd een even betrouwbare verteller, maar als personage zie je haar wel groeien. Ze leert om te gaan met Simons stoornis en neemt steeds meer afstand van parentificatie – de neiging om zich als een moeder over hem te ontfermen. Het dringt langzaam tot Leo door dat ze nooit meer zo op Simon kan vertrouwen als ze ooit heeft gedaan:

“Er waren duizenden Simons mogelijk, die allemaal, met behulp van piepkleine pilletjes, net iets andere accenten hadden, maar tegelijkertijd nooit echt hém waren.”

Ik ben er niet is een sterke roman voor iedereen die van dichtbij een psychische ziekte mee heeft gemaakt. Voor de overige lezers rest een bijna net zo’n heftige leeservaring als bij Spits debuut.


📖 Ook lezen? Koop hier Ik ben er niet of steun je boekhandel via Libris.

Eindoordeel: Ik ben er niet
4
Eline

Geen reacties

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.