Schilderen voor een hoger doel.
Het veelbewogen leven van kunstenaar Vincent van Gogh biedt nog altijd een vruchtbare bodem voor filmbewerkingen. Vooral de laatste maanden die hij doorbracht in het dorpje Auvers-sur-Oise, vlakbij de Franse hoofdstad Parijs, lenen zich hier goed voor. Niet alleen produceerde hij er tientallen schilderijen en tekeningen, hij raakte in die periode ook bevriend met post-impressionistische schilder Paul Gauguin, sneed zijn eigen linkeroor af en worstelde hevig met ‘melancholische’ buien en een kelderende mentale gezondheid. In 2017 deed de biografische animatiefilm Loving Vincent een memorabele poging om Van Goghs laatste dagen te reconstrueren via handgeschilderde frames in de kleurrijke, expressieve stijl van zijn wereldberoemde schilderijen. Een jaar later biedt At Eternity’s Gate een realistische kijk op de laatste fase uit het leven van de getroebleerde kunstenaar.
Op zoek naar inspiratievolle plekken
At Eternity’s Gate volgt Van Gogh (Willem Dafoe) nadat hij twee roerige jaren in Parijs heeft doorgebracht. De kunstenaar heeft genoeg van de stadse drukte en vertrekt in 1888 naar Arles om zich onder te dompelen in het lichte kleurenpalet van het Zuid-Franse platteland. Terwijl hij – volledig platzak en op kosten van zijn vrijgevige broer Theo – in de loop van de maanden zijn intrek neemt in atelier het ‘Gele Huis’, belandt Van Gogh in een psychische crisis. Om de stemmen, wanen en (angst)aanvallen dragelijk te maken, maakt de kunstenaar aan één stuk door nieuwe werken. Deze onstuimigheid legt At Eternity’s Gate vast als Van Gogh met zijn schildersspullen op zijn rug door de Franse natuur struint, afgewisseld door kalme scenes waarin hij schildert op zorgvuldig uitgekozen inspiratievolle plekken. Als mensen (onbedoeld) zijn rust verstoren, zien zulke serene taferelen er plotseling veel minder vredig uit. Deze ongelukkige confrontaties stapelen zich genadeloos op, ondersteund door onsamenhangende pianostukken van Tatiana Lisovskaya en koortsachtige kleurenfilters.
Orde scheppen in de chaos
De kijker wordt heen en weer geslingerd tussen Van Goghs creatieve momenten en krankzinnige inzinkingen terwijl de onderhuidse spanning toeneemt. Het opzettelijk onstabiele camerawerk filmt dicht op de huid van Dafoe die, zowel uiterlijk als innerlijk, een voortreffelijke vertolking van de miskende kunstenaar neerzet. Dialogen – of dit nu een gesprek in een café is, of een intake voor vrijwillige opname in de psychiatrische kliniek in Saint-Rémy-de-Provence in 1889 – verlopen veelal terwijl tegenspelers indringend in de camera kijken, waarbij een ongemakkelijk gevoel de kijker bekruipt. Schnabel (The Diving Bell) doet er alles aan om de worstelingen die in Van Gogh hebben gewoed, voelbaar te maken. Toch is dit nu juist wat gedurende de film zo ongrijpbaar blijft. Mogelijk omdat Van Gogh zelf veel moeite had met wat hij doormaakte waardoor het lastig is om orde in zijn chaos te scheppen.
Schilderen voor een hoger doel in At Eternity’s Gate
Het blijft daarnaast moeilijk te doorgronden of Van Gogh op artistiek vlak profiteerde van zijn psychische problemen, of dat zijn werk er wel degelijk onder leed. In een vrij openhartig gesprek met een priester (Mads Mikkelsen) die Van Goghs mentale gezondheid moet bepalen, wordt duidelijk dat de kunstenaar voelde dat hij met zijn schilderijen werkte voor een ‘hoger doel’. Schilderen was zijn manier om anderen te laten zien wat hij zag. Door zijn visie te delen haalde hij naar boven wat anders, volgens hem, ongezien zou blijven. Schnabel – zelf kunstenaar – geeft de filmtitel hier een extra dimensie. Niet enkel de naam van een van Van Goghs schilderijen waarop een treurende oude man te zien is, maar een referentie aan het beslissende punt waarop hij met de naderende dood in de ogen tevens eeuwige roem in het voorzicht heeft. Voor bewonderaars zo’n 150 jaar later een bevredigende voorstelling: de miskende kunstenaar werd weliswaar na zijn dood pas beroemd, hij lééfde in ieder geval voor zijn schilderijen.
At Eternity’s Gate werd genomineerd voor een Oscar in de categorie Beste Mannelijke Hoofdrol.
Eindoordeel: At Eternity's Gate (2018)
-
Verhaal
-
Personages
-
Muziek
Samenvatting
De kijker wordt in At Eternity’s Gate heen en weer geslingerd tussen Van Goghs creatieve momenten en krankzinnige inzinkingen terwijl de onderhuidse spanning toeneemt. Het opzettelijk onstabiele camerawerk filmt dicht op de huid van Dafoe die, zowel uiterlijk als innerlijk, een voortreffelijke vertolking van de miskende kunstenaar neerzet. Schnabel doet er als regisseur alles aan om de worstelingen die in Van Gogh woedden, voelbaar te maken. Toch is dit nu juist wat gedurende de film zo ongrijpbaar blijft. Mogelijk omdat Van Gogh zelf veel moeite had met wat hij doormaakte waardoor het lastig is om orde in zijn chaos te scheppen.
Regie & Productie: Julian Schnabel, Charles-Marie Anthonioz, e.a. | Cast: Willem Dafoe, Rupert Friend, Oscar Isaac, e.a. | Scenario: Jean-Claude Carriere, Louise Kugelberg, Julian Schnabel | Duur: 111 min. | Genre: Biography, Drama, History | Jaar: 2018
- De bewaring: naoorlogse roman over het onverdeelde verlangen naar een thuis - 29 april 2024
- Yellowface: satirische thrillerroman over schrijverschap, culturele toe-eigening en de invloed van social media - 22 april 2024
- Schoon: onberispelijke roman zoekt naar zingeving in een betekenisloos bestaan - 15 april 2024
Ontdek meer van Eline schrijft hier
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.
Geen reacties