Ik kijk in een kapotte spiegel: diffuse dichtbundel behandelt maatschappelijke thema’s

Titel: Ik kijk in een kapotte spiegel
Auteur: Elle Werners
Uitgeverij: Mijnbestseller
Genre: Poëzie
Bladzijdes: 80
Uitvoering: Paperback
ISBN: 978-94-037-3688-4, 978-94-037-4388-2
*In ruil voor een eerlijke recensie heb ik een recensie-exemplaar ontvangen van de auteur

Oorlog, klimaat, de positie van ouderen in de samenleving, invloed van sociale media en een zeker verlangen naar escapisme zijn terugkerende thema’s in het werk van Elle Werners (pseudoniemen: Pieter Nelletje en Pieter Nelleke). Geboren tijdens de Tweede Wereldoorlog haalde ze de verschrikkingen uit die tijd dichterbij in haar bundels Thuis & niet pluis. Het ‘nietpluisgevoel’ dat in de jaren na de oorlog onuitgesproken bleef hangen, het oorlogsverslag van haar vader Jan-Theo Werners en de beelden die hij als amateur-filmer van het bezette Den Bosch maakte, werden een bron van inspiratie voor haar associatieve poëzie. In Derde ogentroost vormden haar gedichten een soort troost: een manier om met behulp van geschreven woorden aan de dagelijkse realiteit te ontsnappen. Een mogelijkheid om jezelf weg te schrijven naar een plek waar het veilig is. In Ik kijk in een kapotte spiegel komen veel thema’s terug, maar dit keer stopt Werners af en toe een humoristische noot in haar dichtregels om de zwaarte van de onderwerpen die aan bod komen wat te verlichten.

Ontdoen van ballast

Het toepassen van humor komt duidelijk tot uiting in het gedicht Natuur. Werners verbindt ecologische maatregelen met het gebruik van pesticiden en onkruidverdelgers en vervolgt: ‘doodgespoten met glyfosaat / en volgepompt met mengmest / HAIKU – / ik snuit met fors kabaal / de woorden van gisteren / uit mijn hoofd.’ Het gebruik van ‘haiku’, waarmee een niesbui wordt gesuggereerd, reageert hier niet alleen op het omstreden gebruik van dit onkruidmiddel, maar ontdoet ook de binnenwereld van het lyrisch ik van opgehoopte ballast. Door ‘haiku’ dubbelzinnig in te zetten en het gedicht vervolgens in haikuvorm af te sluiten, wordt een bepaald zwartgallig effect bewerkstelligt. Evenals in haar vorige bundels zijn de gedichten associatief waardoor de werkelijke boodschap vaag blijft, maar de lezer veel ruimte krijgt om de tekst op eigen wijze te interpreteren. Ook met de ondoorgrondelijkheid van de gedichten in Ik kijk in een kapotte spiegel weet Werners raad. In Nooit vertoond vertelt het lyrisch ik droogkomisch: ‘Niemand weet waar ik over schrijf / ook dat betekent iets.’

Speels effect tussen tekst en rijm

Naast de zwarte humor die voor wendingen zorgt, ligt in de gedichten – de titel verraadt het al – een rol besloten voor spiegels. Glas is dan wel breekbaar, maar het is onbuigzaam en vormt daarmee een heus obstakel voor wie wil ontsnappen: ‘Ik klop met volle kracht / Tegen glazen deuren.’ De bundel heeft dan ook niet voor niets het motto ‘sluiproute’. De dichtbundel bevat verder veelvuldig gebruik van spiegelbeelden en weerspiegelingen die aanzetten tot het bespiegelen van de maatschappelijke thema’s waarover Werners schrijft. Van de vluchtelingencrisis tot de oorlog in Oekraïne en de ‘digitale ruis’ en het ‘moorddadig regime’ waar het lyrisch ik verlangend aan wil ontsnappen. De gedichten variëren in lengte en worden voorafgegaan aan een losstaande zin of stelling. De link tussen het regeltje tekst op de linkerpagina en de rijm op de volgende bladzijde is niet altijd eenduidig, maar creëert wel het speelse effect dat het invloed uitoefent op de persoonlijke associatie die Werners in haar poëzie bij de lezer oproept.

Diffuse weerkaatsing in Ik kijk in een kapotte spiegel

De gedichten in Ik kijk in een kapotte spiegel zijn in verschillende versies uitgebracht. Sommige gedichten zijn hetzelfde gebleven, anderen zijn iets aangepast zodat ze bij het motto passen. Zo is er de gelijknamige bundel met als ondertitel Rozengeur en wodkalime en vind je dezelfde gedichten ook terug in diverse andere bundels die Werners heeft samengesteld en die vanbinnen van uiteenlopende lay-outs, illustraties en foto’s zijn voorzien. Vogeldans, Struisvogeldans Twee en Happy Hippie richten zich op gevoelens van onmacht, wanhoop en onrust die de dagelijkse realiteit opwekt en proberen ze lichter te maken. Vilein Vier is juist een donkere bundel die zich vol verbijstering focust op het onrecht om ons heen. Eendagsvlieg II en Rondeau-cyclus ademen een dromerige sfeer met elementen die tot de verbeelding spreken om de misstanden in de wereld dragelijk te maken. Net als een kapotte spiegel weerkaatsen al deze bundels op diffuse wijze hun boodschap die de lezer vervolgens naar eigen smaak kan invullen.

📖 Ook lezen? Koop hier Ik kijk in een kapotte spiegel of steun je boekhandel via Libris.

• Over
• Laatste berichten

Eline

Eline heeft een dubbele bachelor literatuurwetenschap en psychologie en een master letterkunde met als specialisatie literair bedrijf. Ze is in het dagelijks leven werkzaam als recensent, copywriter en redacteur. Daarnaast schrijft ze hier wekelijks artikelen waarin de focus voornamelijk ligt op (jeugd)literatuur, romans en psychologie.

Laatste berichten van Eline (alles zien)

• Misbruikt: filmisch #MeToo-verhaal met veerkrachtige boodschap - 22 juli 2024
• LEX: thrillerroman ontvouwt intriges als een stadsplattegrond - 15 juli 2024
• Doodsklap: gruwelijke moordzaak treft doel op Texel - 8 juli 2024