Dahmer: de psyche van een seriemoordenaar ontleden

Beklemmende serie nestelt zich onder je huid.

Vorig jaar was het Squid Game, nu is een van de meest controversiële series op Netflix ongetwijfeld Dahmer – Monster: The Jeffrey Dahmer Story. De tiendelige serie duikt in het leven van ‘The Milwaukee Cannibal’ zoals lustmoordenaar, necrofiel en kannibaal Jeffrey Dahmer ook wel wordt genoemd. In een tijdsbestek van 13 jaar vermoordde hij zeventien jongens en mannen (veelal van kleur). Dahmers jeugd bevat zo ongeveer alle clichématige ingrediënten voor een problematische start in het leven. Opgroeiend in de jaren 60 van de vorige eeuw, kampt zijn moeder Joyce met een depressie waarvan de serie de oorzaak lijkt te vinden in een onbehandelde zwangerschapsdepressie. Vader Lionel werkt veel en is vaak van huis. Op school is Jeffrey een outsider: zijn interesse in het ontleden van dode dieren kunnen maar weinig leeftijdsgenoten bekoren. Zijn belangstelling voor taxidermie is dan wel weer het enige wat de jonge Dahmer deelt met zijn vader. Niet wetend dat het allerlei perverse gevoelens bij zijn opgroeiende zoon aan zal wakkeren.

Flashbacks en flashforwards

Aanvankelijk is Lionel opgelucht dat hij een raakvlak met zijn zoon heeft ontdekt. Contact maken met Jeffrey is niet makkelijk. “Ik voelde me nooit bij hem op mijn gemak”, is wat hij jaren later in tranen opbiecht wanneer de gruwelijke daden van zijn zoon aan het licht zijn gekomen. Scenarioschrijvers Ian Brennan en Ryan Murphy (The Watcher; The Assassination of Gianni Versace) nemen er de tijd voor om in Dahmer gedetailleerd uit te werken hoe de seriemoordenaar mogelijk zo geworden is, waarom hij jarenlang ongestoord zijn gang kon gaan, en wat zijn lugubere werkwijze behelsde. Aan de hand van ingenieus ingezette flashbacks en flashforwards wordt er een helder beeld geschept. We zien de jonge Dahmer dieren om zeep helpen, een mannequin jatten, worstelen met zijn seksuele geaardheid en gaandeweg verwaarlozen als zijn ouders hem allebei om diverse redenen in de steek laten.

Niemand weet hoe je wordt als hij

Je zou bijna zeggen dat het allemaal bij elkaar opgesomd wellicht niet gek is dat Dahmer tot zulke wrede daden in staat was. En dat is eigenlijk het grote probleem met deze serie: er wordt op suggestieve wijze geprobeerd een oorzaak aan te wijzen voor gedrag dat alleen maar kan worden afgewezen. Zo is de aandacht voor de psychische gesteldheid van Dahmer flinterdun, terwijl hij gediagnosticeerd is met een persoonlijkheidsstoornis, en naast alcoholmisbruik met diverse seksuele stoornissen kampte. Dahmer maakt zich dan niet schuldig aan het drukken van een stigma op psychische aandoeningen, het risico om sympathie op te wekken ligt wel op de loer. In de zoektocht om elders helderheid te krijgen vergeet de serie dat er in zulke gevallen doorgaans sprake is van een giftige cocktail van (innerlijke) aanleg, verkeerde invloeden van buitenaf, en – zoals met alles in het leven – timing, pech en geluk. Het is ook niet zo dat Dahmer de eerste poging is om de psyche van de seriemoordenaar te ontleden. Eerder probeerden de slecht tot matig ontvangen biopics Dahmer (2002), Raising Jeffrey Dahmer (2006) en My Friend Dahmer (2018) dit ook al. Als in de recente versie op Netflix een verklaring voor Dahmers gedrag opnieuw uitblijft, concludeert de serie dat niemand ooit zal weten hoe iemand zo kan worden als hij. Dat is wel een erg makkelijke en veilige vlucht uit de hoeveelheid stof die de serie in tien afleveringen heeft doen opwaaien.

Dahmer nestelt zich onder je huid

Vooral mensen van kleur moeten het in Dahmer ontgelden. En dan gaat het niet alleen om het gros van de slachtoffers. Herhaaldelijk krijg je als kijker voorgeschoteld hoe deze mensen niet serieus worden genomen, geen stem hebben, er niet echt naar ze geluisterd wordt, ze niet meetellen. Dat Dahmer als witte man, vrij van discriminatie, zo zijn lang zijn gang kon gaan is waar de serie nog veel kritischer naar had kunnen kijken. Dit geldt ook voor de politieagenten die gefaald hebben, maar vervolgens alle lof krijgen. Waarom zou je dit in beeld brengen, en niet via een streamingplatform met een enorm bereik laten zien hoe het ook kan? Dat er nooit een herdenkingsmonument voor de slachtoffers is neergezet is uitermate schrijnend, maar nooit te laat. Toch lijkt het er helaas niet op dat de hitserie de intentie heeft om, behalve mededelingen te doen, actie te bewerkstelligen. Dit betekent overigens niet dat Dahmer geen goede serie is. Evan Peters laat als Jeffrey Dahmer een sterk en overtuigend staaltje acteerwerk zien. De plot verloopt traag, maar iedere scene doet ertoe. De sfeer is uitermate beklemmend, en de tweede aflevering zo onaangenaam dat het echt even doorbijten is. En of het nu een blik is, de spookachtige soundtrack, het schelle geluid van de boormachine, of dat het de klachten van buurvrouw Glenda Cleveland zijn over de penetrante geur: ze nestelen zich allemaal onder je huid.

Regie & Productie: Jennifer Lynch, David McMillan, e.a. | Cast: Evan Peters, Niecy Nash, Richard Jenkins, e.a. | Scenario: Ian Brennan, Ryan Murphy, e.a. | Duur: 10 x 50 min. | Genre: Biography, Crime, Drama | Jaar: 2022

• Over
• Laatste berichten

Eline

Auteur bij Eline schrijft hier

Eline werkt als recensent, copywriter en redacteur. Daarnaast schrijf ze hier wekelijks artikelen waarin de focus voornamelijk ligt op (jeugd)literatuur en psychologie.

Laatste berichten van Eline (alles zien)

• Yellowface: satirische thrillerroman over schrijverschap, culturele toe-eigening en de invloed van social media - 22 april 2024
• Schoon: onberispelijke roman zoekt naar zingeving in een betekenisloos bestaan - 15 april 2024
• Ganbatte: zelfhulpbundel biedt wijsheden om je best te doen en niet op te geven - 11 april 2024